Sual: Borsa oynamak (hisse senedi alıp satmak) caiz midir?
Cevap: Hisse senedleri, her ne kadar şirket ortaklığı gibi gözüküyorsa da, gerçekte tam olarak böyle değildir. Bunları İslâm hukukundaki akidler kategorisinde bir yere yerleştirmek kolay değildir. Bu hisselerin alış-verişinde de şer’î hukukun aradığı şartlar her zaman tam olarak tahakkuk etmemektedir. Nihayet bu gibi satışlar, müslümanın menfaatine olmak kaydıyla dârülharbde, İmam Ebu Hanife ve Muhammed’e göre caizdir. Bu da meşru işlerle uğraşan şirketlerin senedini almakla kayıtlıdır. Şirket ortaklarının gayrı meşru işler (fâizli muamele gibi) yapması hâlinde, sened sahibinin mesuliyeti de ayrı bir meseledir. Ancak devamlı al-sat suretiyle bu işle meşgul olmak, spekülatif borsa düzeninin mevcut olduğu yerlerde, kumar gibidir. Bunun dışında kişi, parasını değerlendirmek maksadıyla, bilenlerle meşveret neticesinde kârlı gördüğü bir şirkete yatırır. Paraya ihtiyacı olduğu zaman bozdurur. Ama an itibariyle al-sat yapmaktan kaçınmalıdır.
Sual: Bir spor kulübünün veya alkollü içki satan firmanın hisse senedlerini satın almak câiz midir?
Cevap: Helâl ve haram beraber yapıldığı için, câiz; fakat mekruhtur.
Sual: Bir kimse, hisse senedi alım satımı için birinden 9 bilezik alsa, sonra senedini aldıkları banka batsa, ödemesi gerekir mi?
Cevap: Borç (karz) olarak almışsa, ödemek gerekir. Kâr ve zarar, alana aittir. Yok vekil olarak hisse senedi almışsa, bileziği verenler zarara katlanırlar.
Sual: Vadeli işlemler borsasına girip sözleşme satın almak câiz midir?
Cevap: Burada yatırımcı altın, döviz, borsa, buğday gibi hususlarda para yatırıp sözleşme almakta ve yatırdığının birkaç misli teminat kazanmaktadır. Buna göre vade içinde ve sonunda sözleşme mevzuu olan şey yükselirse, yatırımcı çok kazanmakta; ama bu vade içinde veya sonunda, sözleşme mevzuu mal yatırılan paranın altına düşerse, paranın tamamı yanmakta ve yatırımcı çok zarar etmektedir. Başlangıçta yatırımcının tahmini tutarsa yüksek kâr etmekte, tutmazsa, elindeki para sıfırlanmaktadır. Burada garer (bilinmezlik) olduğundan dolayı tipik bir kumar muamelesidir.
Sual: Hisse senedlerinin zekâtı verilir mi?
Cevap: Hisse senedi alan, o şirketin ortağı demektir. Şirketin sene sonunda demirbaşları, imalat maliyetleri, borçları vs düşüldükten sonraki kârından kendi hissesine düşen kadardan mesuldür. Bunun zekâtı verilir. Şirket idarecilerine salahiyet verilmişse ve onlar toptan zekâtı verirse, ortakların ayrıca vermesi gerekmez. Şafiî’de vekalet verilmese bile, ortak diğer ortağın zekatını verebilir. Bunu hesaplamak zor geliyorsa, hisse senedinin zekâtını, kağıt para zekâtı gibi, o andaki kıymetinin kırkta biri üzerinden verir. Eğer devamlı al-sat ile meşgul ise, bu senedler ticaret eşyası sayılır, kırkta birinden zekâtı verilir.
Tavsiye Yazı –> İslamiyete Uygun Banka Nasıl Olur?
Tavsiye Yazı –> Osmanlıda Faiz Var mıydı?