213 – Yeşilay, Kızılay, Çocuk Esirgeme Kurumu, İhlas Vakfı gibi çeşitli isimler altında kurulmuş olan yardım teşkilatı, dinin (Hibe) ahkamına tabidirler. Yani bunlar, yardım yerleridir. Vakıf değildirler. Vakıf malı, vakıf eden kimsenin koyduğu şartlara göre idare edilir. Yardım müesseseleri [dernekleri] ise, reislerinin [başkanlarının] emrine, arzusuna göre iş görür. Dernekte toplanan hediyeler [mallar, paralar], başkanın mülküdür. Bunlar, başkanın emri ile fakirlere, afet, zarar görenlere, her çeşit hayrat ve Hasenâta ve din, fen, ahlak kitapları bastırılıp, dağıtılmasına, mekteplere, hastahanelere sarf olunur. İdare heyeti üyeleri, başkanın müşavirleridir. Müşterek alınan kararlar, dinde, başkanın emri demektir. Ücretli ve ücretsiz iş görenler, başkanın memurları, vekilleridir. Başkası başkan seçilince, eskisinin, bütün malları buna temlik ve teslim etmesi lazımdır. Derneğe yapılan her bağış, başkanın şahsına hibe edilmiş olur.
(İhtiyar) kitabı (Hibe) yi anlatırken diyor ki: Hibe, hediye vermek, karşılıksız temlik, bağışlamak demektir. Bağış sahipleri verdim der, başkan [veya vekilleri] de aldım der ve sözleşilen yerde veya sonra, hibeyi yapanın izini ile kabz eder. Yani teslim alır. Kabzdan önce, icap veya kabulden vazgeçebilirler. Bu icap ve kabul ve kabz işlemleri yapılınca, bağış başkanın mülkü olur. Küçük çocuğa verilen hediyeyi, kendisi, anası veya velisi kabz edebilir. Taksimi mümkün olmayan malı hibe etmek caizdir. Mal hibe olunur. menfaat hibe olmaz. Bir malın yalnız menfaatini, yani kullanılmasını hibe etmeye (Ariyet) denir. Bu mal, kullananın elinde emanet olur. Evi, oturmak için ariyet vermek caizdir. Taksimi mümkün olan malın parçası taksimden sonra hibe olunur. Binanın parçası, ağaçtaki meyve ve tarladaki ekin böyledir. İki kişinin ortaklaşa mâlik oldukları bir malı [mesela bir evi], bir kişiye hibe etmeleri caizdir. Bir kişinin [bir malı] iki [veya daha fazla] kişiye hibe etmesi caiz olmaz. [Taksimi mümkün ise, ayırıp, parçalarını her birine ayrı ayrı vermelidir. Bunun için, bağışın yardım kurumuna değil, kurumun başkanına yapılması lazımdır. Bağış, hükmi şahsa değil, hakiki şahsa verilince, sahih olur.] [Bir malın] 2 fakire sadaka verilmesi caizdir. Fakire hibe edince, sadaka olur. Zengine sadaka diyerek verilen, hibe olur. Mahrem akrabası veya nikahlısı olmayan kimseye hibe edilen malı geri almak caizdir. Fakat karşılığı verilmiş ve kabz edilmiş ise, verilen şey çoğalmış ise yahut ikisinden biri ölmüş ise veya verilenin mülkünden çıkmış ise, geri alınamaz. Hayvanın yaşlanması, büyümesi, nebatın büyümesi, kumaşın boyanması, kesilip biçilmesi, çoğalması sayılır. Verilen şeyin miktarının veya kıymetinin azalması, geri alınmasına mâni olmaz. Karşılığı bir başkası da verebilir. Karşılık olduğu söylenmeyerek verilen şey karşılık olmaz. Karşılık az veya çok olabilir. [Hibeyi alanın verdiği makbuz karşılık olur.] Belli bir şeyi karşılık vermesi şartı ile hibe etmek caizdir. Karşılığı kabzdan önce herhangi biri vazgeçebilir. Kabz edildikten sonra, ancak ikisinin rızası ile vazgeçilebilir. Birisine, (Ölünciye kadar evimde otur!) demek caizdir. Ölünce ev, sahibine, ölmüş ise varisine geri verilir. (Evimde otur. Birimiz ölünce, ev kalanın olsun!) demek batıldır. Biri birinin ölmesini bekleyeceği için, buna (Rukbi) denildi. Mülk sahibi olmayı ölüme ve başka tehlikelere bağlamak sahih değildir. [Yangın, ölüm, kaza gibi sigortalar, bu bakımdan caiz olmadıkları gibi, kumar oldukları için de haramdırlar.] Sadaka verilen şey, hiç geri alınamaz. Malından bir miktarını sadaka vermeyi adayan kimse, bu sadakayı zekat malından verir. [Ticaret malı yoksa, altın veya gümüşten geçerli olanı verir.] Başka mallardan veremez. Miktar bildirmedi ise, her cins zekat malından mâlik olduklarının hepsini verir. [Kağıt ve her metal para, zekat malı değildirler. Altın ve gümüşten para olarak geçerli olanın karşılığı olarak kullanılan senetlerdir. Bunların yerine, kıymetleri kadar, altın, gümüş verilir.] Evini [veya belli bir malını] sadaka etmeyi adayan kimse, bunu veya kıymeti kadar altın, gümüş sadaka verir. (İhtiyar) dan tercüme tamam oldu.
Tavsiye Yazı –> HİBE BAHSİ