Sual: Ezanda geçen kelimeler ne manaya gelmektedir?
Cevap: İmam-ı Rabbani hazretleri Mektubat’ının 1. cildi 303. mektubunda buyuruyor ki;
Ezanın kelimeleri 7’dir. [Tekrar ederek 15 oluyor. Ezan, bu 15 kelimeyi okumak ve işitmektir.]
1) ALLAHÜ EKBER: Allahü teâlâ, büyüktür. Ona bir şey lazım değildir. Kullarının ibâdetlerine de muhtaç olmaktan büyüktür. İbâdetlerin, Ona faydası yoktur. Bunu, zihinlerde iyi yerleştirmek için, bu kelime, 4 kere söylenir. [1. ve 3. (R)ler cezm veya vasl ederek üstün okunur.]
2) EŞHEDÜ EN LÂ İLAHE İLLALLAH: Kibriyası, büyüklüğü ile ve kimsenin ibâdetine muhtaç olmadığı hâlde, ibâdet olunmaya Ondan başka kimsenin hakkı olmadığına şahadet eder, elbette inanırım. Hiçbir şey Ona benzemez.
3) EŞHEDÜ ENNE MUHAMMEDEN RESÛLULLAH: Muhammed “aleyhi ve alâ Âlihissalatü vesselâm”ın, Onun gönderdiği Peygamberi olduğuna, Onun istediği ibâdetlerin yolunu bildiricisi olduğuna ve Allahü teâlâya, ancak Onun bildirdiği, gösterdiği ibâdetlerin, yaraşır olduğuna şahadet eder, inanırım.
4 ve 5) HAYYE ALESSALAH, HAYYE ALELFELAH: Müminleri, felaha, saadete, kurtuluşa sebep olan namaza çağıran iki kelimedir.
6) ALLAHÜ EKBER: Ona lâyık bir ibâdeti kimse yapamaz. Herhangi bir kimsenin ibâdetinin Ona lâyık, yakışır olmasından, çok büyüktür, çok uzaktır.
7) LÂ İLAHE İLLALLAH: İbadete, karşısında alçalmaya müstehak olan, hakkı olan ancak Odur. Ona lâyık bir ibâdeti kimse yapamamakla beraber, Ondan başka kimsenin ibâdet olunmaya hakkı yoktur.
Namazın şerefinin büyüklüğünü, onu herkese haber vermek için seçilmiş olan ezanın büyüklüğünden anlamalıdır. Fârisî Mısra tercümesi:
Senenin bereketi, baharından belli olur.
Ya Rabbi! Bizleri, istediğin gibi namaz kılanlardan eyle! Âmin.
[Savi tefsirinde, İnşirah sûresinde diyor ki “Allahü teâlâ, senin ismini şarkta, garbda, yer küresinin her yerinde yükseltirim buyurdu”. Garba doğru, bir tul derecesi gidilince, namaz vakitleri 4 dakika gecikiyor. Her 28 km gidişte, aynı vaktin ezanı birer dakika sonra tekrar okunuyorlar. Böylece, yer yüzünün her yerinde, her ân ezan okunmakta, Muhammed aleyhisselâmın ismi, her ân, her yerde işitilmektedir. Şiratü’l-İslam şerhinde diyor ki “Birisi, Abdullah ibni Ömer hazretlerine, Allah için, seni çok seviyorum deyince, ben de Allah için, seni hiç sevmiyorum. Çünkü sen, ezanı teganni ederek, şarkı söyler gibi okuyorsun buyurdu”].
Seslendi ol müezzin, durdu kamet etti,
Kâbeye döndü yüzün, hem de niyet etti.
Duyunca ehl-i îman, hürmet ile dinledi.
sonra namaza durup, Rabbe kulluk etti.