Sual: Lukata nedir? İslam hukukunda lukata hükümleri nelerdir?
Cevap: Bulunan sâhipsiz mal ve eşyâya lukata denir. Bir yerde bulunmuş olup, sâhibi bilinmeyen kayıp maldır. Câmi, hamam kapısına veya yol üzerine bırakılan çocuklara da “Lakit” denir.
Fıkıh kitaplarında Kitâb-ül-Lukata başlığı altında lukatanın hükümleri düzenlenmiştir. Bu hükümler kıymetli fıkıh kitaplarında, İbn-i Âbidin, Bedâyi, Mecelle, Mevkûfât ve Türkçe Tam İlmihal Seâdet-i Ebediyye vs. geniş olarak açıklanmaktadır. İslâm hukukuna göre de lukata, yerde bulunup, sâhibi belli olmayan maldır. Sâhibine vereceğinden emin olanın, korumak için alması sünnettir. Yerde helâk olacak ise, alması farz olur. “Arayan olursa bana gönderin” diyerek iki kimseyi şâhit yapar ve kalabalık bir yerde târif ederek sâhibini arar. Sâhibi çıkıncaya veya durmakla bozuluncaya kadar helâk olursa ödemez. Sâhibi çıkmayacağını veya bozulacağını anlarsa, artık aramaz. Beytülmala verir. Beytülmal yoksa, sadaka verir. Bulan fakir ise kendi kullanabilir. Sâhibi sonradan çıkarsa, ya kabul eder, yâhut bulana veya fakire tazmin ettirir. Kabul eden veya tazmin eden sevap kazanır.
Vârisi olmayan zenginlerin bıraktığı mal ve yerde bulunup sâhibi çıkmayan şeyler, devletin hazinesinde (Beytülmalde) toplanır. Hastânelere, fakirlerin cenâzelerini kaldırmağa sarfedilir ve çalışamayacak hâldeki kimsesiz fakirlere verilir. Bu malları hakkı olanlara ulaştırmak hükümetin vazifesidir.
Lukata; çekirdek, nar kabuğu, biçildikten sonra tarlada kalan başak gibi sâhibi tarafından aranmayacak veya kıymetsiz bir şey olursa îlân etmeden bulanın bunlardan faydalanmasına izin vardır.
Tavsiye Yazı –> İslam Hukukunda Ganimet Hükümleri Nelerdir?