Çocuğa Hangi İsimleri Koymak Caizdir?

Sual: Bu isme sahip olan sert olur, şu isme sahip olan mülayim olur tarzında rivayetler doğru mudur?

Cevap: İsim insanın karakterine tesir eder. Onun için çocuğa güzel isim koymalıdır.

Sual: Kızımıza Ecrin koymak istiyoruz. Dinen uygun mudur? Manası nedir?

Cevap: Ecrin isminin bir manası yoktur. Kur’an-ı kerimde geçmekle beraber, tek başına bir mana ifade etmez. Hadis-i şerifte “Çocuklarınıza güzel isim koyunuz!” buyurulmuştur. Peygamberler ve İslam tarihinden bu kadar mübarek zatın ismi varken, çocuğa böyle manasız bir isim vermek, doğru değildir.

Sual: Erkek çocuğuna Furkan ismi koymak uygun mudur?

Cevap: Furkan, (hakkı batıldan) ayırd etmek manasına gelir. Mana olarak güzeldir. Ama çocuk ismi olarak âdet olmamıştır. Caizdir.

Sual: Samed diye isim koymak caiz midir?

Cevap: Allahü teâlânın isimlerinden rahman, hâlık gibi zâtına mahsus olanlar, insanlara isim olmaz. Mecid, metin, aziz, rahim gibi zâtına mahsus olmayanlar ise insanlara da verilebilir. Samed, Allahü teâlânın insanlara konulması câiz olmayan isimlerindendir. Varlığı için kimseye muhtaç olmayan demektir. Abdüssamed koymalıdır. Adı Samed olanlara Samet dendiği için belki kurtarır. Samet, sessiz demektir.

Sual: Çocuğa Yavuz ismini koymak uygun mudur?

Cevap: Yavuz diye isim koymak müslümanlar arasında adet olmamıştır. Manası da tek başına pek hoş değildir. Bu sebeple Sultan I. Selim için de Yavuz sıfatını tek başına kullanmak hoş değildir. Yavuz Sultan Selim denirse, yavuz sıfatı hiç değilse sultana raci olur ve edebe riayet cihetinden münasip düşer.

Sual: Mehmed isminin Muhammed ismi ile alakası var mıdır?

Cevap: Halk arasında Muhammed ismi için hürmeten ve ses uyumu sebebiyle Mehemmed denir. Bu şekilde eski metinlerde harekelenmiş ibareler de vardır. Zamanla kolaylık itibarıyla Mehmed’e dönüşmüştür. Sultan Fatih için, Mehemmed ismi kullanıldığını biliyoruz.

Sual: Aleyna, Esilâ, Sudenaz, Berrâ, Afrâ, Damrâ, Şevval isimlerini çocuğa koymak uygun mudur?

Cevap: Aleynâ, üzerimize mânâsına gelir. Esilâ, öğleden sonra demektir. Her ne kadar Kur’an-ı kerimde geçse ve ahenkli olsa bile, çocuğa böyle isimler vermek uygun değildir. Kur’an-ı kerimde hınzır, fâhişe gibi kelimeler de geçer ki, çocuğa isim olmayacağı âşikârdır. Sûde veya Sûdenaz, mânâsı olmayan bir kelimedir. Doğrusu Sevde’dir. Esmer mânâsına gelir. Suûde de yücelik gibi bir mânâ ifade eder. Berrâ yanlış bir kelimedir. Doğrusu Berre’dir. Çok iyi mânâsına gelir. Bununla beraber Hazret-i Peygamber’in üvey kızının ismi iken, bu ismi bir insan için uygun görmeyen Hazret-i Peygamber Zeyneb’e çevirmiştir. Afra çorak mânâsına geldiği için Hazret-i Peygamber tarafından yeşillik mânâsına Hadrâ olarak değiştirilmiştir. Hazret-i Peygamber, süt kardeşi Damrâ’nın ismini de Abdullah’a çevirmiştir. Damrâ, cılız mânâsına gelir. Görülüyor ki, sırf Asrı Saadet’te mevcud olduğunu işitip veya Kur’an-ı kerimde geçtiğini görüp çocuğa mânâsı olmayan veya kötü mânâ taşıyan isimler vermek doğru değildir. Şevval ise dişi develerin çiftleşmek için kuyruklarını kaldırması demektir. Bu hâdisenin gerçekleştiği aya da bu isim verilmiştir. Tarihte Müslümanların çocuklarına böyle isimler koyması âdet olmamıştır.

Sual: Kız çocuğa Tesnim ismini vermek uygun mudur?

Cevap: Cennette nehir ismidir. Caizdir.

Sual: Çocuğa Sudenaz ismini koymak uygun mudur?

Cevap: Sudenaz, mânâsız bir isimdir. Çocuğa mânâsı güzel isim koymak lâzımdır.

Sual: Âsaf ismini çocuğuna vermekte mahzur var mıdır?

Cevap: Süleyman Aleyhisselam’ın meşhur vezirinin adıdır. Kur’an-ı Kerim’de kendisinden bahsedilir. Zeki ve mübarek birisi olduğu anlaşılıyor. Âsaf ismi doğruysa, İbranice asıllı olmak gerektir. Arapça’da asf kökü ile irtibatlandırılabilir. O zaman saf kuran veya daha temiz olan gibi bir mânâ verilebilir. Çocuğa koymak da bir mahzur yoktur.

Sual: Çocuklara göbek adı takmak doğru mudur?

Cevap: Âdettir. Dinî bir husus değildir.

Sual: Çocuğa Cemre ismini koymak dinen mahzurlu mudur?

Cevap: Çocuklara güzel isimler koymak dinin emridir. Cemre ateş yumağı demektir. Bu sebeple cehennemi hatırlatan Cemre, Ateş, Suzan, Nârân, Nirân gibi isimleri çocuğa koymak uygun değildir.

Sual: Çocuklara Allah’ın isimlerinden olan “Hâlık” isminin konulması caiz mi? Abd sözü ile başlayan isimler kız çocuğuna neden konulmuyor?

Cevap: Hâlık, samed, rahman gibi Allahın zâtî isimleri konmaz. Başına abd ilâve edilirse olur. Aziz, Mecid gibi sıfatlar insanlara da tek başına konabilir. Abd, erkek köle demektir. Kadın için kullanılmaz. Kadın için bu gibi isimler kullanmak âdet olmamıştır.

Sual: Osmanlılar neden çocuklarına Muaviye ismini vermemiştir?

Cevap: İsim âdete tabidir. Muaviye söylenişi zordur. Şit, Hud, Şuayb, Elyasa gibi çok peygamberin ve çok sahabilerin de ismi Türkler arasında âdet olmamıştır. Ama Türkler Muaviye yerine, onun künyesi olan Ebu Yezid veya kolay söylenişiyle Bayezid ismini çok koymuştur. Arablar zaten künyeyi daha çok kullanır. Muaviye ismine fazla rastlanmamasından, Türklerin Şia’ya meyilli olduğu gibi bir mânâ çıkarmak doğru değildir.

Sual: Çocuğumuza Leylâ Aksâ ismini koymamızın mahzuru var mıdır?

Cevap: Aksâ, en uzak manasına gelir ki, böyle isim olmaz. Leylâ adında bir sahabi hanım vardır. İlk Müslümanlardandır. Kureyş’ten Âmir bin Rebia’nın zevcesidir.

Sual: Çocuğa iki isim koymak sünnete muhalif midir?
Cevab: Hayır. Resulullah tek isim koymuş olsa bile, Araplarda çok sayıda lakap vardır. Birden fazla isim koymak caizdir. Bunlardan birisi aslî ismidir. Ahirette insanlar kendi ve babalarının ismi ile çağrılacağı, hadis-i şerifte beyan olunmuştur.

Sual: Çocuğumuza Râyiha ismini koymamız uygun mudur?
Cevap: Râyiha ahenkli ise de manası sadece koku demektir. Kötü de olabilir iyi de. Çocuk için münasip bir isim değildir. Verd, gül demektir. Ama Verda koymak âdet olmuş ise de manası yoktur.

Sual: Asiye veya Nâzenin isimleri çocuğa koyulur mu?
Cevap: Asiye, ayn ve sat ile olursa manası isyan edici demektir ve caiz değildir. Elif ve sin ile olursa, caizdir. Musa aleyhisselam zamanındaki veli hanımın ismidir. Nâzenin caizdir.

Sual: Esra ismi koymak doğru mudur?
Cevap: Esrâ (elif+sin+ra+elif), esirler demektir. Sonuna bir de ayn gelirse, daha hızlı demektir. İsrâ, gece yürüyüşü demektir. Şu halde koymamak daha iyidir.

Sual: Rumeysa ismi ne manaya geliyor? Koymak caiz midir?
Cevap: Arapça, gece ortaya çıkan demektir. Gece yıldızı manasına gelir. Çocuğa koymak caizdir. Enes bin Malik’in annesinin ismidir. Re+mim+sin+elif hemze şeklinde yazılır.

Sual: Asiye ismi koymak uygun değil midir?
Cevap: Ayn ve sad ile yazılan asiye uygun değildir. İsyancı demektir. Elif ve sin ile olursa münasiptir. Mısır dilinde direk manasına geldiği söylenir. Türkiye’de bu ikincisi konuyor.

Sual: Çocuklara Nureddin, Şerefeddin, Celaleddin gibi isimler vermek uygun değilse, çok sayıda büyük alimin bu isimleri taşıması nasıl izah edilir?
Cevap: Bu isimleri koymak haram değildir. Ancak Şir’atü’l-İslam gibi kitaplarda çocuklara bu gibi iddialı isimleri vermemelidir. Çünki yalan olur diyor. Bu isimler, o alimlerin ismi değil, sıfatıdır. Onlar için hakikatin ifadesidir.

Sual: Bazı isimlerin çocuğa ağır geldiği için değiştirilmesi dini bir husus mudur?
Cevap: Bu bir halk inanışıdır. Çocuk, kimsenin anlamadığı bir rahatsızlık yaşarsa, isminin ağır geldiği düşünülüp değiştirilirdi.

Sual: Nur, erkek için mi yoksa kız için mi uygundur?
Cevap: Işık manasına geldiğinden ikisi için de caiz olmakla beraber, koymamak daha iyidir. Nur, Allah’ın ismidir.

Sual: Sami ismi çocuğa konabilir mi?
Cevap: Sâmî, sema ile alakalı, ulvi manasına gelir. Caizdir. Nuh aleyhisselamın oğlu Sam’ın soyundan gelenlere de Sami denir ki Arap, Yahudi, Süryani, Fenikeli, Asurlu, Babilliler Samidir.

Sual: Kürşad isminin manası nedir?
Cevap: İki kelimeden müteşekkil bir isimdir. Kür, cesur, gözüpek demektir. Güreymek kelimesi buradan gelir. Şad ise prens demektir. Meşhur Kutluk prensinin adıdır. Nihal Atsız meşhur etmiş, belli bir kesim çocuk ismi olarak rağbet etmiştir.

Sual: Kenan ismi uygun mudur?
Cevap: Nuh aleyhisselamın asi oğlunun adı olarak görüp menfi bakanlar varsa da, İslamiyette bu çocuğun isim bildirilmemiştir. Kenan bir belde ismidir. Tevrat’ta geçer. Morumtırak kırmızı renk için kullanılan bir kelimedir. Ama gayur (gayretli) manasına Aramca kan’anaya (Yunancası kananayos) kelimesiyle de irtibatı vardır ve Havari Aziz Simon’un (Şemun) lakabıdır. Nuh aleyhisselamın torununun adıdır. Çocuğa koymak caizdir. Osmanlılar kullanmıştır. XVII. asırda Kenan Paşa vardır.

Sual: Çocuğa isim koymak kimin hakkıdır?
Cevap: Babanın hakkı ve vazifesidir. Bunu bir başkasına; zevcesine veya babasına veya hocasına devredebilir ise de, iyi isim konulmazsa baba mesuldür.

Sual: Yusuf isminin manası nedir?
Cevap: Bazıları Arapça esef kökünden geldiğini, babasının esef etmesine sebep olduğu için bu isimle anıldığını söylüyorsa da yakıştırmadır. İbrani lisanında artmak, çoğalmak demektir.

Sual: Halkın Arapçadan gelen isimleri aslının hilafına telaffuz etmesi, o isimleri tahrif ve tahrip etmek sayılmaz mı?
Cevap: Böyle bir kasıt olmadıkça hayır. Halk, zorluk sebebiyle Ömer, Osman gibi isimleri kendi fonetiğine uydurmuştur. Bunu ana dili Arapça olan bazı topluluklarda bile görmek mümkündür.

Sual: Emir ismini koymak uygun mudur? Önceden veya günümüz Arap kabilelerinde isim olarak kullanılıyor muydu? Amr bin As”taki Amr”ın bu isimle bir etimolojik bağlantısı var mı?
Cevap: Emir bir sıfattır. Emreden, amir demektir. Böyle isim koymak adet olmamıştır. Amr ile bir alakası yoktur. Amr ayn ile yazılır. Ömer ve Muammer gibi çok ömürlü olsun demektir.

Sual: Çocuklara sık konulmayan veya çok bilinmeyen isimler vermenin mahzuru var mı?
Cevap: Çok bilinmeyen isim koyma merakından vazgeçmelidir. Zor söylenen ve insanları şaşırtan isimler iyi değildir.

Sual: Kerim, Rauf, Rahim isimleri insana isim olur mu?
Cevap: Olur. Allah’ın zatına mahsus isimleri, Hâlık, Rahman, Samed gibi, kullara tek başına isim olmaz.

En Çok Okunan Yazılar