Sual: Ashab-ı kiramın üstünlük sıralaması nasıldır?
Cevap: Ehl-i sünnet âlimleri, Ashâb-ı kirâmın “radıyallahü teâlâ anhüm ecma’în” üstünlük sırasını üçe ayırmıştır.
1) Muhacirler: Mekke şehri alınmadan önce, Mekke’den veya başka yerlerden, vatanlarını, memleketlerini terkederek, Medine şehrine hicret edenlerdir. Bunlar, Resûlullahın “sallallâhü teâlâ aleyhi ve sellem” yanına îman ile gelmiş veya gelince îman etmişlerdir. Amr ibni As hazretleri bunlardandır.
2) Ensar: Medine şehrinde veya bu şehre yakın yerlerde ve Evs ve Hazrec adındaki iki Arap kabilesinde bulunan müslümanlara (Ensar) denir “Rıdvânullahi teâlâ aleyhim ecma’în”. Çünkü Resûlullah “sallallâhü aleyhi ve sellem” efendimize her türlü yardımda ve fedâkarlıkta bulunacaklarına söz vermişler ve sözlerinde durmuşlardır.
3) Diğer Ashâb-ı kirâm “Rıdvânullahi teâlâ aleyhim ecma’în”: Mekke şehri alındığı zaman ve daha sonra, Mekke’de veya başka yerlerde imana gelenlerdir. Bunlara Muhacir ve Ensar denmez. Yalnız sahabi denir. İbni Esir İzzeddin Ali Cezri’nin (Câmi) kitabında, Muhacirler Ensardan, Muhacirlerin önce gelenleri, Ensarın önce imana gelenlerinden ve Ensarın önce gelenleri, Muhacirlerin sonra gelenlerinden daha üstün olduğu ve fakat, sonra imana gelen nice sahabinin, önce imana gelenlerden üstün olduğu yazılıdır. Mesela, hazret-i Ömer ve Bilâl-i Habeşi, kendilerinden önce imana gelen nice Sahâbiden daha üstündürler. İmâm-ı Süyuti’nin (Tarihu’l-Hulefa) kitabında diyor ki: Ehl-i sünnet âlimleri, söz birliği ile bildirmiştir ki Ashâb-ı kirâmın en üstünleri, Resûlullahın 4 halifesidir. Bunlardan sonra en üstünleri, Aşere-i mübeşşereden, yani Cennet ile müjdelenmiş olan 10 kişiden geri kalan 6’sı ile hazret-i Hasan ve hazret-i Hüseyin’dir. Bunlardan sonra en üstünleri bu 12 kişiden başka, Bedr gazasında bulunan (313) Sahâbidir. Bunlardan sonra üstün olan, Uhud gazasında bulunan 700 kahramandır. Bunlardan sonra üstün olan hicretin 6. senesinde, ağaç altında Resûlullaha, “Ölmek var, dönmek yok” diye söz veren 1400 kişidir. Bu sözleşmeye (Biat-ı Rıdvân) denir.
Bahrü’l-Ulum adındaki tefsirde bildirilen hadis-i şeriflerde, “Ümmetimin en merhametlisi Ebû Bekir’dir. Dinde en kuvvetli olan Ömer’dir. Hayası en çok olan, Osman’dır. Ahkâm-ı İslamiyyede her suali cevaplandıran Ali’dir. Helal ve haram olanları en iyi bilen Muazdır. Kurân-ı Kerîmi en güzel okuyan Ebiy bin Kab’dır. Münâfıkları tanıyan, Huzeyfetibni Yeman’dır. Îsâ aleyhisselâmın zühdünü görmek isteyen Ebû Zer’in zühdüne baksın! Cennet, Selman-ı Fârisî’ye aşıktır. Hâlid bin Velid, Allah’ın kılıcıdır. Hamza, Allahü teâlânın arslanıdır. Hasan ve Hüseyin Cennet gençlerinin en üstünüdür. Cafer bin Ebû Talib, Cennette meleklerle beraber uçar. Cennet kapısını ilk açacak olan Bilal’dir. Benim Kevser havuzumdan ilk içecek olan Süheyb-i Rumi’dir. Kıyamet günü melekler ilk önce Ebüdderda ile musâfaha eder. Her Peygamberin bir arkadaşı vardır. Benim arkadaşım Sad bin Muaz’dır. Her Peygamberin Ashâbından seçtikleri vardır. Benim seçtiklerim, Talha ve Zübeyr’dir. Her Peygamberin mahrem işlerini gören yardımcısı vardır. Benim yardımcım, Enes bin Mâlik’tir. Her ümmette hakim vardır. Benim ümmetimde hikmeti çok söyleyen Ebû Hüreyre’dir. Hassan bin Sabit’in sözleri Allah tarafından tesirlidir. Ebû Talha’nın harp meydanındaki sesi, bir fırka askerden daha kuvvetlidir” buyurdu. Bahrü’l-ulum kitabını yazan Alaüddin Ali Semerkandi 860. senesinde, Anadolu’da Larende şehrinde vefât etmiştir.
İmâm-ı Süyuti hazretleri (Tarih-ul-Hulefa) kitabında diyor ki: Hadis-i şeriflerde, “Ümmetimin en merhametlisi Ebû Bekir’dir. Allahü teâlânın emirlerini yapmakta en şiddetlisi Ömer’dir. Hayası en çok olanı Osman’dır. Ahkâm-ı İslamiyyedeki zorlukları en çok çözen Ali’dir. Ümmetimin en emini Ebû Ubeyde bin Cerrah’tır. Ümmetimin en zahidi Ebû Zer’dir. İbadeti en çok olan Ebüdderda’dır. Ümmetimin en hâlimi ve cömerti Muaviye bin Ebû Süfyan’dır” buyuruldu.
(Mîr’at-ı kainat)
Tavsiye yazı —> Ashab-ı Kirama dair sualler