Sual: Yezidiler kimlerdir? Nelere inanırlar?
Cevap: Seyyid Şerif-i Cürcani’nin (Tarifat) kitabında kısaca ve (Milel-nihal) kitabında geniş yazıldığı gibi, Hariciler 7 fırkadır. Bunlardan İbadıye fırkası Abdullah bin İbad adındaki kimsenin kurduğu fırkadır. Bu adam, hazret-i Ali, hazret-i Muaviye ile hakem yapmak sûreti ile uyuştuğu için, hazret-i Ali’den ayrıldı. Trablusgarb’a gitti. Orada İbadiye fırkasını kurdu. Bundan sonra, adamları [hicri 153] yılında, halifeye isyan edip Trablusgarb’ı ele geçirdiler. Kendilerinden başka olan müslümanlara kâfir dediler. Harp zamanlarında mallarını almak câizdir dediler. Büyük günah işleyen mümin değildir dediler. Hazret-i Ali’yi ve Ashâb-ı kirâmdan çoğunu kâfir bildiler. 1717’de tevellüd ve 1808’de vefât eden Abdülaziz bin İbrahim adındaki biri (Kitab-ün-nil) adında kitap yazarak, İbadilerin Cezayir’de çoğalmasına sebep oldu. 1349’da ölen İsmail Cilati’nin (Kavaid-ül-İslam) kitabına da çok önem veriyorlar. Bu kitap Mısır’da basılmıştır.
İbadıye fırkası dörde ayrıldı: Bunlardan Yezid bin Enise’nin adamlarına (Yezidi) denildi. Bunlar, Acemden bir Peygamber gelecek, buna, gökte yazılmış bir kitap inecek, Muhammed aleyhisselâmın dininden çıkacak, Sabiiye olacak, yani yıldızlara tapınacak diyorlar. Küçük, büyük her günahı işleyen kâfir olur diyorlar.
1966 mart ayında Irak’tan Anadolu’ya gelen Yezidi şeyh Emavi’nin bildirdiğine göre, Yezidiliği yayan adam, Âdi adında bir Suriyelidir. Abbasilerin baskısından kaçarak, Irak’ın şimalinde Sengal dağlarının ortasındaki Ladeş vadisine sığınmış, Adeviye adında bir yol kurmuştur. Kürdler ve Araplar arasına yayılan bu inanışa Yezidilik denildi. 1154’de, 80 yaşında öldü. Yerine kardeşinin oğlu II. Âdi geçti. Bundan sonra, bunun oğlu şeyh Hasan reis oldu. Bunun zamanında çoğaldılar. 80.000 oldular. Yezidilerin inanışları, müslümanlıkla hıristiyanlık inanışlarının karışığıdır. (Kitab-ül-celve) adındaki en önemli kitapları Arabî ve kürdce olup Maximilian Büttner tarafından almancaya tercüme edilmiş ve 1913 yılında basılmıştır. Şeytana tapınırlar. İblise melek ve tavus derler. Şeytana söveni öldürürler. Dertleri, belaları İblis yaratır derler. Müslümanlardan ve hıristiyanlardan işittikleri şeyleri, Yezidilik olarak anlatırlar. Müslümanların imanının ve ibâdetlerinin hiçbiri bunlarda yoktur. Ladeş vadisindeki Baadır köyünde bulunan ölülerini gidip dolaşmaya, hac derler. Bunu eylül ayında yaparlar. Her gün güneş doğarken, ona karşı dururlar. Sabah, ilk ışık gelen toprağı öperler. Güneş batarken de, ona yalvarırlar. Bu yaptıklarına, namaz kılmak, ibâdet etmek derler. Ocak ayında, üç gün oruç tutarlar. Bu çeşitli işlerini, namaz, oruç, hac, ibâdet diye anlatırlar. Bu sözlerini işiten, bunları müslüman sanır. Yezidilerin okuma, yazma öğrenmesi, büyük günahtır. Bunun için, çok geri ve cahildirler. Müslümanlıktan haberleri yoktur. Sakal kesmeleri de günahtır. İnsanları, dünyada ve ahirette sıkıntılara sürükliyen bu tuhaf dine karşı, ilk olarak, Musul emri, İmadüddin-i Zengi harekete geçerek, kumandanı Bedreddin-i Lülüü, şeyh Hasan’ın üzerine yolladı. Onları dağıttı. Başkanları Emavi’ye göre, bugün, 10 milyon yezidi vardır. Bunlar, Irak’ta, Suriye’de, Yemende, Azerbaycan’da, Türkiye’de ve Hindistan’da bulunmaktadır. Câhil olduklarından, komünistlik propagandalarına çabuk aldanmaktadırlar. Rusyada 3 milyon komünist Yezidi bulunduğunu ve Irak’taki Abdüsselam hükümetinin astığı 1200 komünist içinde, Yezidilerin de bulunduğunu Emavi açıklamıştır. Emevi halifelerinden Yezid’in, bunlarla hiçbir bağlılığı yoktur. Emavi ismindeki reisleri [m. 1930] da Ladeşte doğmuştur. Irak ordusunda general rütbesine yükselmiştir. Irakta bulunan müslüman kürdlere karşı, Irak ordusu ile birlikte harp etmiştir.
Behcetü’l-fetava sâhibi “rahmetullahi teâlâ aleyh” diyor ki “Bağdat’ta birçok kimse, kendilerine müslüman dedikleri hâlde, harama helal diyor, güneşe tapıyor ve İblise tazim ediyorlar. Ulül-emre isyan edip, bulundukları yerde, başkanları ile birlikte, küfür ahkâmını yapıyorlar. Bulundukları yer, darülharp olur. İslam askeri bunlarla harp edip, erkekleri müslüman olursa öldürülmez. Kadınları irtidattan vazgeçip müslüman olurlarsa, cariye olarak vaty helal olur”.
Yezidilerin “İran’da bir Peygamber gelecek” dedikleri için kâfir oldukları, Berika ve Hadika kitaplarında yazılıdır.