35 – Akşam namazından sonra altı rekat (Evvâbin namazı) nı kılmayı da ihmal etme!
Tenbih: Yukarıdan beri, namazlar hakkında birçok faziletler sayılmıştır. İnsanı bu faziletlere kavuşturacak olan namaz, bütün farzlarını, sünnetlerini, müstehab, vâcip ve bütün erkan ve şeraitini haiz olan namazlardır. Ayrıca, namazın sevaplarına da kavuşmak için, Allah rızası için kılmaya niyet etmek ve terkedilmiş namaz borcu olmamak lazımdır. Abdestli olduğunu zannederek kıldığı namaz sahih olmaz ise de, niyet ettiği için, sevap verileceği (Eşbah) ın 30. sayfasında uzun yazılıdır.
37 – (İşrak namazı) nın fazileti de çok büyüktür. Bunun hakkında birçok asar vardır. Sultan-ı Enbiya buyurdu ki: (Sabah namazını kıldıktan sonra dünya kelamı söylemeden kıbleye karşı durup, güneş bir mızrak yükseldikten sonra iki rekat işrak namazı kılan kimse, şüphesiz Cennetliktir.) [Güneşin alt kenarının ufk-ı zahiri haddindan bir mızrak yükselmesi, merkezinin ufk-ı hakikiden beş derece yükselmesidir. Bu da, güneşin doğmasından 40 dakika sonradır.]
38 – (Teheccüd namazı) yani gece namazı da kıl, duan kabul olsun. Hasan-ı Basri hazretleri (21-110 Basra’da) rivayet ederler ki: Allahü teâlâ Tur-i Sina’da, Musa aleyhisselâma buyurdu ki (Ya Musa, benim için ibadet yap!) Musa aleyhisselâm ise, ya Rabbi! Sana ne zaman ibadet yapayım ki huzurunda kabul olunsun? diye arz edince, gecenin yarısında gece namazı kılması emrolundu. Nitekim, Müzzemmil sûresinin 2. âyetinde meâlen, (Gecenin yarısında gece namaz kıl!) buyuruldu. [Böyle olmakla beraber, (Dürr-ül-muhtar) 5. ciltte buyuruyor ki bir saat ilim öğrenmek [ve öğretmek] geceyi ibadetle geçirmekten daha çok sevaptır.]
40 – Tesbih namazını kılabildiğin zaman kıl! Bu namaz 4 rekattır. Fakat 2 rekatta bir selam verilir. Evvela niyet edip tekbir aldıktan sonra sübhânekeyi oku! Ondan sonra 15 kere “Sübhânallahi vel hamdü lillahi ve lailahe illallahü vallahü ekber” de! 15 tamam olunca “Vela havle vela kuvvete illa billahil aliyil azim” deyip, Euzü Besmele ile Fâtihayı ve zamm-ı sûre okuduktan sonra, rükua varmadan önce 10 kere aynı tesbihi oku. Tamamında “Vela havle vela kuvvete illa billahil’ aliyil azim” de. Rükua git. Rükuda rüku tesbihini yaptıktan sonra, 10 kere yine aynı tesbihi yap, rükudan kalk, “Semi’allahü limen hamideh” deyip doğrulduktan sonra, ayakta iken aynı tesbihi 10 kere daha oku. Tesbih bitip “Rabbena lekel hamd” dedikten sonra Allahü ekber diyerek secdeye var. Secdede, secde tesbihlerini yaptıktan sonra, aynı tesbihleri 10 kere daha oku. Secdeden başını kaldırıp oturunca, ikinci secdeye varmadan, aynı tesbihi 10 kere daha oku. Ondan sonra ikinci secdeye varıp, secde tesbihlerini okuduktan sonra, secdeden başını kaldırmadan önce, 10 kere daha aynı tesbihi okuyup başını kaldır. Tam olarak ayağa kalkıp, Fâtiha-i şerifeyi okumadan, 15 kere aynı tesbihi okuyup, ondan sonra Besmele ile Fâtiha-i şerifeyi oku, zamm-ı sureyi dahi okuduktan sonra aynı tesbihi 10 kere okuyup rükua git. Ondan sonra ayağa kalk ve sonra secdeye git. 1. rekattaki tarif üzere tesbihlerini yap. Tehiyyata otur. Tehiyyat ve salavatları okuyup selam ver. Bu tarif üzere aynen 2 rekat daha kıl!
İşte tesbih namazının kılınması böyledir. Bu namaz için muayen bir vakit yoktur. Hangi zamanda istersen, gece de kılınabilir. Bu 4 rekat tesbih namazını kılan kimsenin bütün günahlarını Allahü teâlâ affeder ve tövbesini kabul eder.
41 – Resûl-i ekrem “sallallâhü aleyhi ve sellem” buyurdular ki: (Her kim akşam namazından sonra, yatsı vakti girmeden iki rekat namaz kılarsa, evvelki rekatında bir Fâtiha ve bir Ayetel-kürsü ve beş kere İhlas-ı şerifi okuyup, ikinci rekatta bir Fâtiha ve bir defa “lillahi ma fissemavati ve ma fiil erdı ve in tübdu ma fi enfüsiküm ev tuhfuhü yuhasibküm bihillah fe yağfirü limen yeşaü ve yuazzibü men yeşaü vallahü alâ külli şey’in kadir” okuyup, sonra amenerresûlüyü sonuna kadar okuyup ve böylece bu namazı ifa ederse, Hak teâlâ hazretleri Cennette bir mevki lütfeder ve her rekatı için bir şehit sevâbı ve her âyet için de bir kul azad etmiş sevâbı verir.) [Kaza namazı borcu olanlara bu sevaplar verilmez. Bunlar, borçlarını ödemedikçe, Cehennemden kurtulamaz.]
51 – Gecenin en karanlık zamanında, yani seher vaktinde ibadet eyle ki yarın sırattan geçerken her tarafın aydınlık olsun. [İbadetlerin en kıymetlisi ilmihal kitabı okumak, öğrenmek ve öğretmektir.] Kudretin yettiği kadar camilere salih imam ve müezzin gelmesine çalış! [Salih, günah işlemeyen, çalgı dinlemeyen, karısını, kızlarını haramlardan koruyandır.]
52 – Camiye girince, dünya kelamı söyleme! Resûlullah buyurdular ki: (Camide dünya kelamı söyleyen kimsenin ağzından fenâ bir koku çıkar. Melekler derler ki ya Rabbi, bu kulun camide dünya kelamı söylemesinden dolayı, ağzından çıkan koku bizleri rahatsız ediyor. Hak teâlâ hazretleri buyurur ki “İzzim, celalim hakkı için, onlara yakında büyük bir bela veririm.”)
[Önce (Tehıyetül mescid) denilen 2 rekat kılıp, veya başka ibadet edip, sonra dünya kelamı konuşmak caizdir.]
Cami temizliğine elinden geldiği kadar yardım et! Çok büyük sevap sahibi olursun. Resûl aleyhisselâm buyurdu ki: (Bir ümmetim cami temizlese, benimle beraber 400 gaza, 400 kere hac etmiş gibi, benimle 400 rekat namaz kılmış gibi, 400 kere oruç tutmuş gibi ve 400 kul azad etmiş gibi, Hak teâlâ hazretleri o kula sevap ihsan eder.)
53 – Allame Ahmed Tahtavi Merak-ıl-felah haşiyesinde diyor ki (İstiska, yağmur duâsı için sahraya çıkmak demektir. Hamd ederek, istiğfar okuyarak duâ edilir. Resûlullah “sallallâhü aleyhi ve sellem” ve Ashâb-ı kirâm ve İslam âlimleri, yağmur duâsı yaptılar. Çıkılan yerde imam, evvela yalnızca veya cemaat ile 2 rekat namaz kılar veya kılmayıp yerde asaya dayanıp bir hutbe okur. Sonra kıbleye dönüp, avuçları semaya karşı açık olarak omuzları hizasına kaldırıp ayakta duâ eder. Hazır olanlar, arkasında oturarak dinleyip âmin der. Yalnız yağmur duâsında kollar omuzdan yukarı kaldırılır. Bir şey istemek için yapılan dualarda, avuçları semaya karşı açmak sünnettir. Hadis-i şerifte, (Kul ellerini kaldırıp duâ edince, Allahü teâlâ onun duâsını kabul etmemekten haya eder) buyuruldu. Hastalık, kahtlık ve düşmandan kurtulmak için yapılan dualarda avuç içleri yere çevrilir. Kollarını kaldıramayan, sağ elinin şahadet parmağını uzatarak işaret eder. Yağmur duâsına, fasıla vermeden, 3 gün çıkmak, eski yamalı giymek, çıkmadan sadaka vermek, üç gün oruç tutmak, çok tövbe ve istiğfar etmek, kul haklarını ödemek, hayvanları da çıkarıp, yavrularından ayrı bulundurmak, ihtiyarları ve çocukları da çıkarmak sünnettir. Elbiseler ters çevrilmez. Kâfirler getirilmez. Onların cemaate karışmaları mekruhtur.) Kadınlar erkeklerden uzak, sabiler analarından ayrı bulunur.
54 – Ramazan-ı şerifin her gecesinde 2 rekat namaz kılmayı terketme! Resûlullah buyurdu ki: (Her kim Ramazan-ı şerifin her gecesinde 2 rekat namaz kılarsa, her rekatında sekiz ihlas-ı şerif okursa, Hak teâlâ hazretleri, o kulun her rekatında 800 melek halk eder. Bu melekler, o kul için ibadet ederler ve sevâbı o kulun amel defterine yazılır. Derecesi yükselir, gelecek Ramazan-ı şerife kadar bu melekler Cennette bu kul için çeşitli dereceler hazırlarlar.) [Teravih namazının sevâbı, bundan daha çoktur. Kaza namazlarını kılmak ise, hepsinden daha çok sevaptır.]
55 – Resûl-i ekrem efendimiz buyuruyorlar ki: (Her kim Ramazan-ı şerif gecesi seher vaktinde kalkıp namaz kılmakla meşgul olsa ve ibadet etmeye niyet eylese, kiramen katibin melekleri derler ki Hak teâlâ hazretleri sana rahmet eylesin, ömrünü bereketli kılsın! Döşeği dahi der ki Hak teâlâ hazretleri senin ayağını sırat üzerinde muhkem eylesin ve selamet ihsan buyursun. Abdest alınca, su dahi der ki Hak teâlâ hazretleri, senin kalbini temiz eylesin! Nihayet bu kul namaz kılmaya başlayınca, Hak teâlâ hazretleri Âzamet-i şaniyle buyurur ki: “Ey benim kulum, ne istersen iste! Dileğini yerine getireceğim.”) [Geceleri ilmihal öğrenmeli, kaza namazlarını kılıp, bitirmeli, sonra bu namazı kılmalıdır.]
56 – Yağmur yağdığı zamanlarda namaz kıl! Resûlullah “sallallâhü aleyhi ve sellem” buyurdu ki: (Ya Eba Hüreyre! Yağmur yağarken namaz kıl! Her ne kadar yağmur yağarsa, her bir damlası miktarınca Hak teâlâ hazretleri sevap ihsan buyurur.)
57 – Kudretin kâfi gelirse, müezzin veya imam ol! [Böylece, fasık kimsenin imam olmasına mâni olursun.] Arkanda namaz kılanlar sayısınca sevap alırsın. Namazdan sonra, duâ edince yalnız kendine duâ etme! Ana babana ve bütün ehl-i imana duâ eyle! Yoksa, hain olursun. Resûlullah “sallallâhü aleyhi ve sellem” buyurdular ki: (Ya Eba Hüreyre! Nâfile namaz kılmayı terketme ve nâfile namazlarını evinde kıl, gökteki yıldızlar gibi nurun artar.) Namaz kılmaya durduğun zaman, elbisenle oynama, çünkü şeytanı sevindirmiş olursun. Bu halinden de melekler mahzun olur. Abdestin olmadığı hâlde üzerine gün doğmasın!
58 – İmam olursan namazı uzatma! Çünkü, cemaat içinde ihtiyar olduğu gibi, hasta da vardır.
59 – Kuşluk [Duhâ] namazını terketme! Resûl-i ekrem buyurdu ki: (Ya Eba Hüreyre! Kuşluk namazını terketme! Cennetin bir kapısı vardır ki ona “Duhâ kapısı” derler. Bu kapıdan yalnız kuşluk namazı kılanlar girer.) Her kim kuşluk namazını 2 veya 4 rekat kılarsa, zakirler zümresine yazılır. 6 veya 8 rekat kılsa, Sıddıklar zümresine yazılır. [Bu vakitlerde kaza namazı kılan, hem borcundan kurtulur, hem de bu sevaplara kavuşur.]
60 – Kendini haramdan çok sakın! Resûlullah buyurdu ki: (Bir kimsenin üzerindeki elbisesinde haramdan bir tel iplik olsa, o elbise ile kılınan namaz ve yapılan dualar kabul olmaz.) Bir kimsenin vücudu haram ile büyürse, hâli acaba ne olur? Bütün ibadetlerin başı, helal lokma kazanmak, çoluk çocuğuna helal yedirmektir. Helalı, haramı öğrenmek lazımdır.
61 – Resûl-i ekrem buyurdu ki: (Ey benim ümmet-ü Ashâbım! Sizler namaz kılarken gözlerinizi yummayınız ve yürürken ellerinizi kalçalarınıza tutup yürümeyiniz. Zira bu hareket, yahudilerin yaptığı bir hareket ve pek alçak bir iştir.)
62 – Mümin-i salih olanların cenazelerine iştirak eyle ki senin cenaze namazına da iştirak etsinler. Cenaze arkasından gitmeye gayret eyle! Her bir adımına bin sevap yazılır. Her kim bidat sahiplerinin, mezhepsizlerin cenazelerinin arkasından gitmezse, Hak teâlâ, o kimseye kıyamet günü merhamet edecektir.
Tenbih: Cenazeyi omuzda taşımak sünnettir. Kâfirlerin adeti üzere taşımak veya cenazeyi görünce, taşımayıp ayakta durmak haramdır ve mevtaya eziyet verir. Matem işaretleri ve çelenk taşımak ve bunları kabir üstüne koymak, müslümanlıkta yoktur.
63 – Yukarıki satırlarda, nâfile sünnet ve mendub ibadetleri de topladım ki bununla da amel ederek çok sevap kazanasın.
[Ey Oğul İlmihali]
Tenbih: Farzları terkedenler, yani tembellikle kılmamış olanlar, sünnetleri, nâfileleri kılarken, kaza namazlarına da niyet etmelidir. Farz borcu olanların, sünnet ve nâfileleri kabul olmaz. Yani bunlara sevap verilmez. Fakat, kaza kılarken, o vaktin sünnetini kılmaya da niyet edince, o sünnetin sevâbı da verilmektedir. İbni Nüceym “rahime-hullahü teâlâ” (926-970 Mısır’da) buyuruyor ki (Sünnet ve nâfile namazlar, kaza borcu olanı Cehennemden kurtarmaz.) Kazalarının miktarını hesap edip, sünnetler yerine de kaza namazları kılarak, Cehennemden kurtulmaya çalışmalıdır. Sabahtan başka namazların ilk sünnetlerini kılarken, bu namazların ilk kazaya kalmış farzları ve öğlenin son sünneti yerine, sabahın farzını ve akşamın sünneti yerine, 3 rekat farzını ve yatsının son sünneti yerine, 3 rekat salât-i vitri kaza etmeye niyet etmek lazımdır ve çok mühimdir. Teravih namazını evde yalnız kılarak bir günlük kazaları kılmaya niyet etmelidir.