Sual: Haccın farzı kaçtır? Ve nelerdir?
Cevap: Haccın farzı 3’tür. Bu üçünden biri yapılmazsa hac sahih olmaz.
1) İhram. (İhram), niyet ile birlikte zikirden [telbiye] ibaret olup bazı şeyleri kendine yasak etmektir. Namazda iftitah tekbîri gibidir. Alâmeti, peştemal gibi, iki beyaz bez olup biri belden aşağı sarılır, öteki omuzlara sarılır. İple bağlanmaz, düğümlenmez. Bunun için kuşanılan bu iki beze de ihram denildi. Tavafa başlarken, ihramın ortasını sağ koltuk altından geçirip, iki ucunu sol omuz üstüne getirmek sünnettir.
Hac için, umre için, ticaret için veya herhangi bir şey için uzaktan gelenlerin, mikat denilen yerleri, ihramsız geçerek, Mekke-i mükerreme Haremine girmeleri haramdır. Geçenin, geri mikata gelip ihrama girmesi lâzımdır. İhrama girmezse, kurban kesmek lazım olur. (Mikat) denilen yerler ile Harem-i Mekke arasına (Hil) denir. Mikattan geçerken, bir iş için Hilde kalmayı niyet edenlerin ve Hilde oturanların, hacdan başka niyet ile ihramsız Hareme girmeleri câizdir. Mesela Cidde şehri Hilde’dir. (Harem), Mekke-i mükerremeden biraz daha geniş olup hududunu İbrahim aleyhisselâmın diktiği taşlar göstermektedir. Bu taşlar, çok kere yenilenmiştir. Mescid-i harama (Harem-i Kâbe) veya (Harem-i şerif) denir. Hac için, Hilde oturanlar Hilde, Harem-i Mekke’de oturanlar Haremde ihrama girer. Mikat yerlerini geçerken, niyet ederek ve telbiye yaparak, yani, emrolunan şeyi okuyarak, usulü ile ihrama girilir. Mikat yerinden önce, hatta kendi memleketinde de giymek câiz, hatta daha iyidir. Hac aylarından önce giymek de câiz ise de, mekruhtur. Mekke ve Medine şehirlerine (Haremeyn-i şerifeyn) denir.
İhram giyen kimseye, bazı şeyler yasak olur. Mesela, karadaki av hayvanlarını öldürmesi, dikilmiş elbise giymesi, bir yerini traş etmesi, cima etmesi, kavga ve münakaşa etmesi, koku sürünmesi, tırnak kesmesi, erkeğin mest, ayakkabı giymesi ve başını örtmesi, hatmi ile başını yıkaması, eldiven, çorap giymesi, hamama girmesi, kendiliğinden çıkan ot ve ağaçların koparılması, kendi üzerinde bulunan bitin öldürülmesi ve öldürmek için gösterilmesi câiz değildir. Bunları bilerek veya bilmeyerek, unutarak yapanlara, kurban, sadaka cezaları lazım olur. Müt’a, yani temeddü kurbanı ve kıran kurbanı etinden sâhibi yiyebilir. Ceza olarak kesilenlerin etlerinden yiyemez. Müfrid hacda bir kurban icap ettiren suçu, karin hacı işlerse, biri ömre için, iki kesmesi lâzımdır.
İhramda iken pire, her türlü sinek, başkasının üzerinde bulunan bit, fare, yılan, akrep, kurt, çaylak gibi zararlı ve insana saldıran hayvanları öldürmek, başını sabun ile yıkamak, nalin ve onun gibi üstü açık ayakkabı giymek, diş çıkartmak, bit ölmemek ve saç dökülmemek üzere hafif kaşınmak, renkli ihram giymek, gusül abdesti almak, başını dokundurmamak şartı ile tavan, çadır, şemsiye altında gölgelenmek, başı adet olmayan şey ile [tas, tepsi] örtmek, paket gibi şeyler koymak, beline kuşak, kemer, para kesesi, kılınç, silah bağlamak, yüzük takmak, insanların dikip yetiştirdiği sebze ve ağaçları koparmak, düşman ile dövüşmek câizdir.
Kadınların başını örtmesi lazım olup deriye değmemek üzere yüzlerini örtmeleri ve dikilmiş elbise, mest, çorap giymeleri, örtü altına ziynet eşyası takmaları câizdir.
2) Arefe günü Arafatın, (Vadi-i Urene) denilen yerinden başka herhangi bir yerinde (Vakfe)ye durmak. Herkes, ehl olan imama karşı ayakta durup, ayakta duramazsa, oturup imâmin duâsını dinler. Sonra, oturabilir, yatabilir.
Hacca geç giden bir kimse, doğru Arafat’a gider. Bunun, artık (Tavaf-ı kudum) yapması lazım olmaz. Bir hacı Arefe günü, öğle ezanından bayrâmın 1. günü, sabah namazı vaktine kadar olan zaman içinde, biraz Arafat’ta dursa veya ihramlı olarak Arafat’tan geçse veya ihramlandıktan sonra hasta olup uykuda iken, baygın iken sedye içinde veya başka bir şeyle taşınarak nüsükler yaptırılırsa veyâhut ihrama girmeden önce, hasta olan, bayılan yerine başkası ihrama girip, bu uyanmadan, ayılmadan önce, o bunun yerine de nüsükleri ayrıca yaparsa veya Arefe günü olduğunu bilmeyerek, Arafat’ta dursa, haccı sahih ve tavaf-ı kudum sâkıt olur. O yerin Arafat olduğunu bilmek ve niyet etmek lazım değildir. O gün veya gece, Arafat’ta bulunmayan veya Arafat’tan geçmeyen veya tayyarede uçarak geçen, hacı olmaz. Vehhâbîlerin haccı bir gün önce yaptıkları senelerde hac sahih olmamaktadır. Hilal, güneşin gurub ettiği yere yakîn ve şemsten sonra gurub eder. Şişkinliği garb tarafındadır. Terbi yani 7. gecede kamer şemsten altı saat sonra gurub eder. Bedr-i tamda, yani 14. gecede tam daire olup şems gurub ederken tulu ve sabah vakti gurub eder. 28 Temmuz 1987 Salı günkü Türkiye gazetesinde diyor ki “Kayseride Pazar günü Zilhicce ayının hilali görülemedi. Pazartesi günü 19 u 50 geçe güneş gurub etti. 20 ye 20 geçe Hilal görülüp, bu da 20 ye 55 geçe gurub etti”. Buna göre Zilhiccenin birinci günü salı olup 9. çarşamba günü Arefe olmaktadır. Vehhâbî hükümeti, hacıları pazartesi günü Arafata götürdüler. Çarşamba günü tekrar gitmek isteyenlere mâni oldular.
3) Kâbe-i muazzamayı (Tavaf-ı ziyaret) etmektir. Tavaf, Mescid-i haram içinde, Kâbe-i muazzama etrafında dönmek demektir. Dördü farz, üçü vâcib olmak üzere 7 kere dönülür. Zemzem kuyusunun ve Makâm-ı İbrahimin dışından dolaşarak da tavaf etmek câizdir. Kadınların tavaf ederken, Kâbeye yaklaşmamaları efdal olduğu Eşbah’da yazılıdır. Kadına dokunmak ihtimali çok ise, Şâfiîlerin hanefi veya malikiyi taklit etmesi lazım olur. Tavafı mescid dışından yapmak câiz değildir. Tavafa niyet etmek de, ayrıca farzdır. Tavaf-ı ziyareti, Arafattan sonra yapmak da farzdır. Tavaf ederken ve say ederken, ezan okunursa, bunlar bırakılıp, namazdan sonra tamamlanır. Tahtavi’nin Merakıl-felah haşiyesi, bayram namazında diyor ki “Kabeden başka bir câmi etrafında ibâdet için dönenin kâfir olmasından korkulur”.