Sual: İbadetler kaç kısımdır? Bunlardan hangilerini kişinin bizzat kendisi yapması lazımdır, hangilerini başkalarını vekil tayin ederek yaptırabilir? Ve hangi ibadetlerin sevabı başkasına hediye edilebilir?
Cevap: İbadetler üç kısımdır:
1) Yalnız beden ile yapılan ibâdetler. Namaz, oruç, Kurân-ı Kerîm okumak, zikir söylemek böyledir. Hiç kimse, başkası yerine, beden ibâdeti yapamaz. Herkesin kendisi yapması lâzımdır. Kendi yerine başkasını vekil edemez. Mesela birisinin kaza namazı borçlarını başkası kılamaz, bizzat kendisinin kılması icab eder.
2) Yalnız mal ile yapılan ibâdetler. Mal zekatı ve beden zekatı, yani sadaka-i fıtır ve toprak mahsulleri zekatı (öşür) ve keffaretler, yani azad etmek, fakirleri doyurmak ve giydirmek böyle ibâdettir. Bir kimsenin özrü olsun, olmasın, bunun mal ile yapılacak ibâdetlerini başkası bunun izini ve malı ile yapabilir. Hatta zimmi de yapabilir. Mesela zevc zevcenin sadaka-i fıtrını veya zekat borcunu verebilir.
3) Hem beden, hem mal ile yapılan ibâdetler. Farz olan hac böyledir. Bir kimse hayatta iken, ancak devamlı özrü olduğu zaman, bunun emri ve malı ile yerine başkası hac yapabilir. Kendine hac farz olmayan kimse, nâfile hac için, özür olmadan vekil gönderebilir.
Bir kimse, farz olsun, nâfile olsun, herhangi bir ibâdeti yaparken veya yaptıktan sonra, mesela, namaz, oruç, sadaka, hatm-i tehlîl, Kurân-ı Kerîm okumak, zikir, tavaf, hac, umre, Evliyânın kabrini ziyaret ve meyyite kefen vermek gibi ibâdet ve taatlerin sevâbını diri veya ölü başkasına hediye edebilir. Şâfiî ve Mâlikî mezheplerinde ise, beden ile yapılanlar hediye edilemez. İmam-i Sübki ve sonra gelen Şâfiî âlimleri “rahmetullahi teâlâ aleyhim ecma’în” bunlar da hediye olunur dediler. Ücret ile ibâdet yaptırmak veya ibâdetin sevâbını başkasına satmak batıldır. İbadeti yapmadan pazarlık edilirse, ücret olur. Yaptıktan sonra pazarlık edilirse, ibâdeti satmak olur.
Tavsiye Yazı —> Kaç çeşit namaz vardır?