Sual: Vacib nedir? Vacibe misaller verebilir misiniz?
Cevap: İslâm dîninde zannî (kat’î ve açık olmayan) delille bildirilen emirler, işlere vacip denir. Zannî delîl, ya mânâsı kapalı bir âyet-i kerîmedir, yâhut bir sahâbînin Peygamber efendimizden sallallahü aleyhi ve sellem bildirdiği bir hadîs-i şeriftir. Vâcib, Allahü teâlânın emridir. Fakat farz gibi açıkça ve kesin olarak bildirilmemiştir. Bu sebeple Hanefî mezhebinde farzla vâcib ayrı şeylerdir. Farzı inkâr eden kâfir olur yâni îmânı gider. Vâcibin vâcib olduğuna inanmayan kâfir olmaz. Çünkü vâcib olduğu kat’î olmayan bir delille sâbit olmuştur. Ancak dinde vâcib olan işi yapmayan tövbe etmezse, Cehennemde azâb çeker. Vâcibin ibâdet olduğuna, yapılması lâzım olduğuna inanmayan, kâfir olur. Çünkü vâcib olduğu sözbirliğiyle ve zarûrî olarak bildirilmiştir.
Peygamber efendimizin bir ibadeti sürekli yapması doğrudan vacip olduğunu göstermez. Nitekim Peygamber efendimiz itikaf ibadetini sürekli yaptığı halde vacip denilmemiştir. Bilakis devamlılık sünnet olduğunu ispat eder. Ancak Resulullâh o ibadeti sürekli yapmakla birlikte terk edeni inkar etmesi/kınaması vacipliğine delalet eder.
Vâcib olan bir emri özürsüz olarak bir kere bile terk etmek günâha girmeye sebep olur. Terk etmeyi âdet hâline getirmekse büyük suçtur. Şartları taşıyanın kurban kesmesi, fıtra vermesi, erkeklerin bayram namazlarını kılmaları, vitir namazında kunut duâsını okumak vâcibdir. Ayrıca yapılması farz, vâcib ve sünnet olan namaz, hac gibi ibâdetlerin içinde yerine getirilmesi vâcib olan işler de vardır. Meselâ namazdaki vâcibler şunlardır:
Fâtihâ okumak, Fâtihâ’dan sonra bir sûre veya âyet okumak, zamm-ı sûreyi farzların 1 ve 2. rekatlerinde, sünnetlerin her rekatinde okumak, secdeleri birbiri ardınca yapmak, 2. rekatta teşehhüd miktarı oturmak, son rekatta otururken “Ettehiyyâtü” okumak, tâdil-i erkân, namaz sonunda esselâmü… demek, kunut duâsı okumak, imâmın; sabah, cumâ, bayram, terâvih, vitir namazlarında ve akşam ile yatsının ilk 2 rekatında yüksek sesle okuması, imâmın ve yalnız kılanın öğle ve ikindi farzlarında ve akşamın 3., yatsının 3 ve 4. rekatlerinde hafif sesle okumalarıdır. Bu vâciblerden birini bilerek yapmayan “secde-i sehv” eder. Haccın da 21 vâcibi vardır. Bilerek veya bilmeyerek, haccın bir vâcibini vaktinde ve yerinde yapmayana cezâ lâzım olur. Bu cezâ, kurban kesmek veya bir fıtır sadakası vermektir.
Yapılması veya terki vâcib olan hususlar dînimizde çok olup, bunlar ilmihâl kitaplarında geniş olarak anlatılmaktadır.
Tavsiye Yazı –> Haccın vacipleri nelerdir?
Tavsiye Yazı –> Namazın vacipleri nelerdir?