Sual: Kelam ilmi ile çok meşgul olmak caiz midir? Bunun ölçüsü nedir?
Cevap: Kelam ilmi; kelime-i şehâdeti ve buna bağlı olan, imanın 6 temel bilgisini öğreten ilimdir.
Hadikatü’n-Nediyye kitabında, İslamiyetin yasak ettiği zararlı ilimleri anlatırken diyor ki;
Kelam ilmini, Ehl-i sünnet vel-cemaat âlimlerinin bildirdikleri îtikadı öğrenecek ve bunları akıl ile nakil ile ispat edecek ve sapıklara, dinsizlere anlatacak kadar okumak farz-ı ayn olup bundan fazlasını öğrenmek, ancak din âlimlerine lâzımdır. Başkalarına câiz değildir. Dine yardım etmek için, fazla öğrenmek farz-ı kifâye ise de, bunu ancak, Allah rızası için çalışan, zeki din adâmının öğrenmesi câizdir. Başkaları öğrenirlerse, batıl yollara kayar. [(Zındık) yani sinsi İslam düşmanı olurlar.]
İmâm-ı Şâfiî “rahmetullahi teâlâ aleyh” buyurdu ki “İlm-i kelam ile uğraşıp sapıtmak yanında, büyük günah işlemek hafif kalır”. İmâm-ı Şâfiî’nin zamanındaki İlm-i kelam için böyle denilince, şimdiki din cahillerinin kısa görüşleri ve hayalleri ile yazdıkları din kitaplarını okumanın yasaklık derecesini ve zararlarını artık düşünmelidir. İmâm-ı Şâfiî yine buyurdu ki “Ehl-i sünnet îtikadını iyi öğrenmeden önce İlm-i kelam ile uğraşmanın zararı bilinmiş olsaydı, kelam ilmi ile uğraşmaktan, arslandan kaçar gibi kaçınılırdı”. Şimdi, kendi aklı, kendi görüşü ile kelam ilmi kitapları yazanlar çoğaldı. Bunların kitapları şirk ve dalâlet ile doludur. İmâm-ı Ebû Yusuf, “Kelam ilmi ile uğraşanların imâm olması câiz değildir” buyurdu. Bezzaziye fetvasında, “İlmi kelam ile uğraşanların çoğu zındık olur” buyuruldu. Fıkıh ilmi ile uğraşmak, yani farzları ve haramları öğrenmek ise, her müslümana farz-ı ayndır. Fazlasını öğrenmek de, farz-ı kifâye olup çok sevaptır. Hiç zararı yoktur. Hadika’dan tercüme tamam oldu.
Bezzaziye’de diyor ki “Kurân-ı Kerîm’den bir miktar ezberledikten sonra, fıkıh öğrenmek lâzımdır. Çünkü, Kurân-ı Kerîm’in hepsini ezberlemek farz-ı kifâyedir. Lazım olan fıkıh bilgilerini öğrenmek ise, farz-ı ayndır. Muhammed bin Hasan Şeybani “rahmetullahi teâlâ aleyh” buyurdu ki her müslümanın haramları, helalleri bildiren 200.000 fıkıh bilgisini öğrenmesi lâzımdır. Farzlardan sonra ibâdetlerin en kıymetlisi, ilim ve fıkıh öğrenmektir”.
İmamzade el-Buhari buyurur ki; “Kim Allahu tealadan sadece kelam ilmini isterse zındık olur. Kim sadece (ilim olmadan) zühd (tasavvuf) talep ederse bidat ehli olur. Kim sadece fıkıh talep ederse fasık olur. Kim hepsini birden talep ederse zındık, bidat ehli ve fasık olmaktan kurtulur”
Tavsiye Yazı –> Kelam İlminin tarihi serüveni