Abdestin farzları Hanefide 4, Malikide 7, Şâfiîde ve Hanbelide 6’dır. Hanefide:
1) Yüzünü yıkamak.
2) Kolları dirsekleri ile birlikte yıkamak.
3) Başının dört bölükten bir bölümüne meshetmek.
4) Ayaklarını topuk kemikleri ile birlikte yıkamak.
Ve dahi, abdest 4 nev’dir (çeşittir): Biri farz, biri vâcip, biri sünnet, biri mendubdur.
Farz olanı, dörttür: Mushaf-ı şerifi tutabilmek için ve beş vakit namaz kılmak için ve cenaze namazı kılmak için ve tilâvet secdesi etmek için abdest almak.
Vâcip olanı: Ziyaret tavafı etmek için abdest almak.
Sünnet olan: Ezberden Kuran okumak için ve kabristan ziyareti için ve gusülden evvel abdest almak.
Mendub olanı, uykuya yattıkta ve uykudan kalktıkta, yalan ve gıybet söyledikte ve şehveti tahrik edici çalgı dinledikte bu şeylere tövbe ve istiğfar edip, abdest almak mendubdur.
Ve dahi, ilim meclisine giderken abdestli gitmek ve abdest aldıktan sonra, abdestsiz caiz olmayan bir işi işlediyse [Mesela namaz kıldıysa] abdestli iken, tekrar abdest almak mendubdur. Eğer işlemediyse, abdestli iken abdest almak mekruhtur.
SULARA DAİR
Sular 4 nev’dir: Ma-i mutlak, ma-i mukayed, ma-i meşkük, ma-i müstamel.
1- Ma-i mutlak, yağmur suyu, deniz suyu, akar pınar suyu ve kuyu suyu. Bu sular, murdar olanı pak eder. Ne işlesen olur.
2- Ma-i mukayed, kavun suyu, karpuz suyu, asma suyu, çiçek suyu ve bunların benzerleri.
Bu sular, murdarı pak eder, ama abdest ve gusül için kullanılmaz.
3- Ma-i meşkük, himarın ve anası himar olan katırın içtiği suyun artığına derler.
Bu su ile hem abdest ve hem gusül caiz olur. Her hangisini evvel ederse, eder, muhayerdir.
4- Ma-i müstamel, yere düşen midir, yoksa bedenden ayrılan mıdır? Bunda ihtilaf vardır. Esah olanı bedenden ayrılandır. Ve bunda dahi, 3 kavil vardır. İmam-ı Âzama göre necaset-i galizadır. İmam-ı Ebû Yusuf’a göre, necaset-i hafifedir. İmam-ı Muhammed’e göre paktır. Esah olan da budur.
Abdestin vücubünün şartı 9’dur:
1- Müslüman ola.
2- Baliğ ola.
3- Aklı ola.
4- Abdestsiz ola.
5- Abdest suyu pak ola.
6- Abdest almaya kudreti ola.
7- Hayzlı olmaya.
8- Nifas üzere olmaya.
9- Her namazın vakti -içinde- ola. [Bu 9., özür sahibine göredir.]
ABDESTİN SÜNNETLERİ: 25 kadar beyan olunur.
1- Euzü okumak.
2- Besmele okumak.
3- Ellerini yıkamak.
4- Parmakların arasını hilallamak.
5- Ağzına su vermek.
6- Burnuna su vermek.
7- Niyet etmek. Hanefide yüzü yıkarken niyet etmek farz değildir, sünnettir. Şâfiîde farzdır. Malikide elleri yıkarken farzdır.
8- Kıbleye dönmek.
9- Sakalını hilallamak, [eğer sık ise].
10- Sakalını meshetmek.
11- Sağ yanından başlamak.
12- Sol elinin küçük parmağı ile sağ ayağının küçük parmağının altından başlıyarak, sırayla parmaklarının arasını hilallamak.
13- Başına -kaplıyarak- meshetmek.
14- Başından artan su ile kulaklarına ve boynuna meshetmek.
15- Tertibe riâyet etmek.
16- Arasını kesmeyip, birbirine ulaştırmak.
17- Başına mesh verdiği vakit, önünden başlamak.
18- Misvak kullanmak.
19- Gözünün kenarına ve kaşına suyu ulaştırmak.
20- Delk, yıkanan yerleri ovmak.
21- Abdestini yüksecik bir yerde durarak almak.
22- Abdest azalarını 3 kere yıkamak.
23- Abdest aldıktan sonra ibriği doldurmak.
24- Abdest alırken, dünya kelamı söylememek.
25- Daima bu niyet üzerine olmak.
MİSVAK KULLANMA BAHSİ
Ve dahi, misvak kullanmanın 15 faydası vardır. Bunlar, (Siracül-vehhac) dan alınarak, aşağıda bildirilmiştir.
1- Ölürken, şahadet kelimesini söylemeye sebep olur.
2- Dişlerin etlerini pekiştirir.
3- Balgamı giderir.
4- Safrayı keser.
5- Ağız ağrısını giderir.
6- Ağız kokusunu giderir.
7- Allahü teâlâ ondan razı olur.
8- Baş damarlarını kuvvetlendirir.
9- Şeytan gamlanır.
10- Gözleri nurlanır.
11- Hayrı ve Hasenâtı çok olur.
12- Sünnet ile amel etmiş olur.
13- Ağzı pak olur.
14- Fasih-ul-lisan olur.
15- Misvaklı kılınan 2 rekat namazın sevâbı, misvaksız olarak kılınan 70 rekat namazın sevâbından daha çok olur.
ABDESTİN MÜSTEHAPLARI: Altısı şunlardır:
1- Kalple yapılan niyeti dil ile söylememek.
2- Kulağından artan su ile boynuna meshetmek.
3- Ayaklarını kıbleye karşı yıkamamak.
4- Mümkün olursa, abdestten artan suyu, kıbleye karşı ayak üzere içmek.
5- Abdestten sonra şalvarına biraz su serpmek.
6- Pak ve temiz bir peşkirle silinmek.
İbni Abidin abdesti bozanlarda diyor ki “Kendi mezhebinde mekruh olmayan bir şey, başka mezhepte farz ise, bunu yapmak müstehaptır”. İmam-ı Rabbânî, 286. mektupta diyor ki “Mâlikî mezhebinde, abdest azasını uğmak farz olduğu için, muhakkak uğmalıyız”. İbni Abidin, ric’i talakı anlatırken diyor ki “Hanefi mezhebinde olanın, Mâlikî mezhebini taklit etmesi evladır. Çünkü, imam-ı Mâlik, İmam-ı Âzam’ın talebesi gibidir. Bir meselede, hanefi mezhebinde, bir kavil bulunmadığı zaman, hanefi âlimleri, Mâlikî mezhebine göre fetva vermişlerdir. Mezhepler içinde, hanefiye en yakın olanı, Mâlikî mezhebidir.”
ABDESTİN MEKRUHLARI: 18’i şunlardır:
1- Yüzüne -suyu- pek vurmak.
2- Abdest aldığı suya üflemek.
3- Üçten eksik yıkamak.
4- Üçten ziyade yıkamak.
5- Abdest aldığı suya tükürmek.
6- Suyun içine sümkürmek.
7- Gargara yaparken boğazına su kaçırmak.
8- Arkasını kıbleye dönmek.
9- Gözünü yummak.
10- Gözünü pek açmak.
11- Soldan başlamak.
12- Sağ eliyle sümkürmek.
13- Sol eliyle ağzına su vermek.
14- Sol eli ile burnuna su vermek.
15- Ayağını yere vurmak.
16- Güneşte ısınmış su ile abdest almak.
17- Ma-i müstamelden sakınmamak.
18- Dünya kelamı söylemek.
ABDESTİ BOZAN ŞEYLER: Bu makamda 24 kadar beyan olunur:
1- Ardından çıkanlar.
2- Önünden çıkanlar.
3- Kurd ve ufak taş gibiler önden veya arkadan çıksa.
4- İhtikan ettirmek.
5- Kadınlar, doğum yerine akıttığı ilaç, geri gelse.
6- Bir kimse, kulağına akıttığı ilaç, ağzından çıksa bozar. [Kulağından veya burnundan çıksa bozmaz (Hindiye) .]
7- Bir adam, bevl yoluna tıkadığı pamuk, ıslanıp düşmüş olsa, [Pamuğun bir kısmı dışarda kalıp dış kısmı kuru ise, düşmedikçe bozmaz.]
8- Pamuk düşse ve dışarda kalan kısmı ıslanmış olsa.
9- Ağız dolusu kusmak. Balgam kusmak, çok olsa da, bozmaz. Uyuyan kimsenin ağzından gelen su, sarı da olsa temizdir.
10- Hastalık sebebi ile gözünden yaş akmak bozar. Ağlamakla, soğan gibi şeylerin tesiri ile akınca bozmaz.
11- Burnundan gelen kan, cerahat, sarı su, delikten dışarı çıkmasa da bozar. Sümük necis değildir. Bozmaz.
12- Tükürdüğü tükürükte görülen kan fazla olursa.
13- Bir şeyi ısırdığında, ısırdığı yerde kan olursa ve kan, ağzına, dişine bulaşmış ise, abdesti bozulur. Bulaşmadı ise, bozulmaz.
14- Bir yerinde, kan çıkmış ve az da olsa dağılmış görmek, hanefide bozar. Malikide ve Şâfiîde bozmaz.
15- Çıplak hayvan üzerinde, dalgın uyuyup, yokuş aşağı inse.
16- Abdest aldım mı, almadım mı diye şek edip, zann-ı galibi, abdestsizlikte olsa.
17- Erler, avreti ile çıplak iken kucaklaşsa.
18- Abdest azalarından birini yıkamayı unutmuş, hangisini bilememiş olsa.
19- Bir yerinde bulunan kabarcıktan, kendiliğinden veya sıkınca cerahat, kan ve sarı su dışarı çıksa.
20- Bir yerinde yarası var imiş, orta yerine sarı su, kan, cerahat gibi necis sıvı birikmiş, sağlam yerine veya üstündeki pamuğa, sargıya bulaşmışsa bozulur. Yaradan, çıbandan çıkan renksiz su abdesti bozmaz denildi. Uyuz, çiçek [ve ekzema]lı olanların bu kavle uymaları caiz olur.
21- Bir yere dayanmış uyumuş, dayandığı şey alınsa, düşecek gibi olursa.
22- Rüku ve sücudü olan namazlarda, kendi ve yanındaki işitecek kadar gülmek. Eğer yalnız kendi işitecek kadar gülerse, yalnız namazı fasid olur, abdesti bozulmaz.
23- Sarası tutsa, yahut bayılsa.
24- Kulaktan, cerahat, sarı su, kan gelse ve gusülde yıkaması lazım gelen yere dek inerse.
Hamamda yıkanmayı, Avrupalı bizden öğrendi.
Bundan önce, pis kokudan, evlerine girilemezdi.
Temizliği dünyaya müslümanlar yaydı.
İnsanları, böylece, büyük düşmandan kurtardı.
ABDEST DUALARI
Abdest almaya başlarken, (Bismillahil-azîm velhamdü lil-lahi alâ dinil-İslami ve alâ tevfikıl-imani elhamdü lillahillezi cealel-mae tahuren ve cealel-İslame nuren) denir.
Ağzına su verdikte, (Allahümmeskıni min havdi nebiyike kesen la azmeü badehü ebeden).
Burnuna su verdikte, (Allahümme erihni rayihatel-Cenneti verzukni min naimiha vela türihni rayihaten-nari).
Yüzünü yıkadıkta, (Allahümme beyıd vechi binurike yevme tebyattu vücuhü evliyaike vela tüsevvid vechi bizünubi yevme tesveddü vücuhü adaike).
Sağ kolunu yıkadıkta, (Allahümme atıni kitapi bi-yemini ve hasibni hisaben yesiren).
Sol kolunu yıkadıkta, (Allahümme la tütıni kitapi bişimali vela min verai zahri vela tuhasibni hisaben şediden).
Başını meshettikte, (Allahümme harrim şari ve beşeri alennari ve ezılleni tahte zılli Arşıke yevme la zılle illa zıllüke).
Kulaklarına mesh verdikte, (Allahümme-c’alni minelle-zine yestemiunel-kavle fe-yettebiune ahseneh).
Boynuna mesh verdikte, (Allahümme atik rekabeti minennari vahfaz mines-selasili vel-ağlal).
Sağ ayağını yıkadıkta, (Allahümme sebbit kademeye alessıratı yevme tezillü fihil-aktam).
Sol ayağını yıkadıkta, (Allahümme la tatrud kademeye ales-sırati yevme tatrudü küllü aktami adaike. Allahümmec’al sayi meşkuren ve zenbi magfuren ve ameli makbulen ve ticareti len’tebure).
Abdesti tekmil olduktan sonra, (Allahümmec’alni minettevvabine vec’alni minel-mütetahhirine vec’alni min ibadikes-salihine vec’alni minellezine la havfün aleyhim vela hüm yahzenun).
Badehü semaya bakarak, (Sübhânekellahümme ve bihamdike eşhedü en la ilahe illa ente vahteke la şerike leke ve enne Muhammeden abdüke ve resûlüke) okuya.
Bundan sonra, bir veya iki yahut üç defa, evvelinde (Besmele) okumak üzere (İnna enzelna) sûresini okuya.
Ve dahi, ehl ve iyaline ve çocuklarına lazım olan din bilgilerini öğrene ve öğrete ki kıyamette, avretler erlerinden sual olunurlar.