Sual: Satranç oynamanın hükmü nedir?
Cevap: Satranç oynamak, İmam Ebu Hanife ve İmam Muhammed’e göre tahrimen mekruhtur. İmam Ebu Yusuf’a ve İmam Şâfiî’ye göre, kumarsız olursa ve farza mâni olmazsa mubahtır. Bütün oyunlar da böyledir. “Satranç oynayan, elini domuz kanına daldırmış gibidir” meâlindeki hadis-i şerifi, bu âlimler böyle tefsir etmişlerdir. Osmanlı padişahlarının, bilhassa Yavuz Sultan Selim’in satranç oynadığına dair anlatılanlar birer efsanedir. Reddü’l-muhtar 5. cilt, 253. sayfada diyor ki; Lub, laib, lehv ve abes, hepsi oyun ile vakit geçirmektir. Nerd, yani tavla oynamak, satranç, 14 taş oynamak ve bütün çalgıları çalmak ve dinlemek, raks, dans etmek, hokkabazlık, şaklabanlık etmek, başkaları ile alay etmek, el çırpmak, hep oyun olup tahrimen mekruhturlar. Devamlı yapılırsa veya farzları yapmaya mâni olurlarsa ve kumar ile yapılırsa, söz birliği ile haram olurlar. Def ve kaval, ney çalmak ve dinlemek de böyledir. Hadis-i şerifte, “Her türlü lehv haramdır. Yalnız, zevce ile oynamak, at ve silah ile talim, yarış yapmak câizdir” buyuruldu.
Sual: İmam Şafii’ye göre satranç helal midir?
Cevap: İmâm-ı Şâfiî (rahimehullah) dört şarta riâyet etmek üzere satranç oynamakta beis yoktur, demiştir. Birincisi, oyunda namaz vakti geçmemelidir. İkincisi bahse girişme olmamalıdır. Üçüncüsü, sövme olmamalıdır, Dördüncüsü, halkın gelip geçtiği yol üzerinde olmamalıdır. İmâm-ı Şâfiî’nin delîli, satranç oyununun keskin anlayış hâsıl etmesidir. Bu niyetle oynanırsa İmâm-ı Şâfiî’ye göre (rahimehullah) yukarıdaki şartlara riâyet etmek üzere beis yoktur. Şartları gözetmeyenin satranç oynaması İmâm-ı Şâfiî’ye göre de harâmdır. (Tergibüssalat)
Sual: Satranç oynamak insan zihnini geliştiren bir şey ise, niçin men edilmiştir?
Cevap: Satranç, hadis-i şerif ile yasak edilmiştir. Niye yasak edildiği sorulmaz. İnsan zihnini geliştirdiği de kati ve doğru bir bilgi değildir. Bunu yapacak başka yollar da vardır. Üstelik satranç, kumara vasıta olabilir. Sadece satranç değil, bütün oyunlar malayani (boş iş) olarak görülüp men edilmiştir. Kaderi sorgulayan bir oyun olduğu için, eski Zerdüşt inancından gelme bir âdet olduğu için yasaklanmış olması kuvvetle muhtemel. Mir’at-ı Kâinat’ta böyle yazıyor.
Sual: Tavla, satranç vs oyun takımları satmak mahzurlu mudur?
Cevap: Kumarsız oynayanlara satmak niyetiyle buna cevaz veren âlimlere göre caizdir.
Sual: Fıkıh kitaplarında “Satranç ve her oyunu oynayanlara selâm verilmez” ve “Gıybet edenlere selâm verilmez” yazıyor, bu zamanda bu tür oyunları oynamayan ve gıybet etmeyen yok gibidir. Bizim bu halde ne yapmamız gerekir? Fitne ihtimali varsa selâm vermek câiz olur mu?
Cevap: İbni Abidin der ki: Bu işi yaparken selâm vermek, İmameyne göre mekruhtur. İmam-ı Azam, bir an bunları oyundan alıkoymak niyetiyle selâm verilebilir dedi. Bunun dışında alenî oyun oynamayı âdet hâline getirerek fıskını ilân eden kimseye selâm vermemelidir. Bazı âlimler buradaki oyundan maksadın kumar ile olan oyun olduğunu söyler. Nitekim İmam Ebu Yusuf ve İmam Şâfiî, eğlence için değil de, istirahat veya sıkıntıyı gidermek için ara sıra oyun oynamanın câiz olduğunu söyler. Gıybeti de böyle anlamak mümkündür. Selâm verilmesi icab eden yerde, fitne çıkmaması için herkese selam verilir. Fitne çıkmayacaksa, selâm vermek lâzım değildir.
Sual: Zarla oynanan oyunların (tavla, okey gibi), kartla oynanan oyunların (poker gibi), hadis-i şerifte bildirilen oyunların (satranç gibi) ve top oynamak, bilgisayar oynamak gibi oyunların hepsinin hükümleri aynı mıdır, yoksa aralarında fark var mıdır?
Cevap: Harbe yarayan at ve kılıç oyunu ile karı-kocanın birbiriyle oyunu dışında her çeşit oyun oynamak hadis-i şerifle yasaklanmıştır. Hükmü, mekruhtur. Dama ve satranç için ayrıca hadîs-i şerif sâdır olmuştur. İmam Ebu Yusuf ve İmam Şâfiî’ye göre kumar bulunmamak ve farza mâni olmamak şartıyla oyun câizdir. Bu bakımdan zevk için değil de istirahat, zihnini rahatlatmak ve idman için oynanabilir.
Tavsiye Yazı –> Papazların cevap veremediği sorular neler?
Tavsiye Yazı –> Şeytanın hileleri nelerdir?
Tavsiye Yazı –> İslam alemi nasıl düzelir?