Sual: Seferilik mesafesi kaç kilometredir?
Cevap: Hanefî mezhebine göre seferiliğin alt sınırı orta bir yürüyüşle üç günlük mesafedir. İbni Âbidin buyuruyor ki “Âlimlerin hepsi, 3 günlük yolu, (Fersah) dedikleri, 1 saatte gidilen yolun uzunluğu ile bildirdiler. Bir kısmı, üç günlük yol 21 fersahtır dedi. Bir kısmı da, 18, bir kısmı ise, 15 fersahtır dedi. Fetva, 2. söze göre, verilmiştir”. Çoğunluğun fetvasına göre, bir merhale, yani bir günde gidilen yol, arızasız olan düz yerde 6 fersahtır. 1 fersah 3 mildir. 1 merhale 18 mil, 3 merhale 54 mil olur. 1 milin 4.000 zra olduğu ve 4.000 hatve kavlinin zayıf olduğu ve bir zra’ın kelime-i tevhid harfleri adedince, 24 parmak genişliğinde olduğu İbni Âbidin’de teyemmüm bahsinde yazılıdır. Bir parmak genişliği, ortalama 2 santimetredir. Bir zra, 48 santimetre, 1 mil 1920 metre, 1 fersah 5760 metredir. 1 merhale, 34 kilometre 560 metre, 3 günlük yol da, takriben 104 [103,680] km olmaktadır. [Coğrafi mil, 1 dakikalık Ekvator kavsinin uzunluğu olup [1852] metredir.] İstanbul’da Küçükçekmece’den ayrılarak Tekirdağı’na giden seferi olur.
El fıkh-u alel mezahib kitabında diyor ki “Şâfiî, maliki ve hanbeli mezheplerinde, sefer mesafesi, iki merhale [Konak]dır. Bu da, 16 fersahtır. Bu da 48 mildir. Çünkü 1 fersah, 3 mildir. 1 mil 6.000 zra [insan kolu]dur. Seferi olmak mesafesi, 80 km 640 metrelik bir yoldur.” Bu kadar kilometre olmak için, 1 milin 4000 zra ve 1 zra’ın 42 cm. olması lâzımdır. Nitekim 1404 [m. 1984] de 2. baskısı yapılan El-mukaddimet-ül hadremiyye Şâfiî fıkıh kitabının şerhinde de, “Şâfiîde seferi olmak mesafesi, 4 Berid, yani 2 merhaledir. 1 berid, 4 fersahtır. 1 fersah 3 mildir. 1 mil, 1.000 ba [Kolaç]dır. 1 ba, 4 zra [insan kolu]dur. 1 zra, 2 karıştır” demektedir. Seferilik mesafesi, bu şerhe göre de, 16 fersah, yani 48 mil olmakta ve 1 mil, 4.000 zra olmaktadır.
Mîr’at-i Medine’nin 523. sayfasında diyor ki “Yazımızda zra dediğimiz uzunluk, insan kolu olup Mısır ve Hicaz’da şimdi kullanılan demir ölçünün 8’de 7’sidir. Takriben 2 karıştır”. Bu demir ölçü birimi, hanefi fıkıh kitaplarında yazılı olan zra olup 24 parmak genişliğindedir. 48 cm’dir. Bunun 8’de 7’si 42 cm’dir. Görülüyor ki Şâfiîde 1 mil 4.000 zradır. Bu da 1680 metredir. 48 mil de 80 kilometre 640 metredir. Sefer mesafesinin, tam bu kadar kilometre olması şart değildir. Meşhur olan veya zann-ı gâlib ile anlaşılan mesafe kâfidir.