Sual: İstinca Nedir? Nasıl yapılır?
Cevap: Önden ve arkadan necaset çıkınca, bu yerleri temizlemeye istinca denir. Gaz, taş çıkınca temizlemek, yani taharetlenmek lazım değildir. İstinca, yani taharetlenmek sünnet-i müekkededir. Yani helâda abdest bozulduktan sonra erkek ve kadının, taş ile veya su ile önünü ve arkasını temizliyerek, idrar ve pislik bırakılmaması sünnettir. Kaç kere yıkamak lazım olduğu sünnet değildir. Taş ile temizlendikten sonra, ayrıca su ile yıkamak sünnettir. Fakat, başkasının yanında avret yerini açmadan su ile istinca yapamayacaksa, pislik fazla olsa bile su ile istincadan vazgeçer. Avret yerini açmaz. Namazı öyle kılar. Açarsa fasık olur. Haram işlemiş olur. Tenha bir yer bulunca su ile istinca yapar ve namazı iade eder. Abdest bozmak için ve gusül abdesti almak için, zaruret olunca erkek, erkekler arasında ve kadın, kadınlar arasında avret yerini açabilir sözü zayıftır. Gusül yerine teyemmüm etmek lazım olur. Çünkü, İbni Âbidin, 104. sayfada buyuruyor ki “Bir emri yapmak, bir haram işlemesine sebep olursa, haramı işlememek için, o emir [tehir edilir veya] terkedilir, yapılmaz”. [Haram işlememek için farz terkedilince, haram işlememek için sünnet elbette terkedilir. (İbni Âbidin sayfa: 105). Mekruh işlememek için bile sünneti terketmek lazım geldiği, Uyunü’l-besair’de yazılıdır.]
Kemik, taam, gübre, tuğla, saksı ve cam parçaları, kömür, hayvan yemi ve başkasının malı ile ve muhterem, yani para eder şeyler, mesela ipek ile camiden atılan şeylerle, zemzem suyu ile yaprak ile kağıt ile istinca tahrimen mekruhtur. Boş kağıta da saygı lâzımdır. Muhterem olmayan isimler, dine yaramayan yazılar bulunan kağıt ve gazete ile istinca câizdir. Fakat, İslam harfleri ile yazılmış hiçbir kağıtla istinca edilmez. Meni ve bevli, bez ile temizleyip sonra, bezi yıkamak câizdir. Zevci ve zevcesi olmayan ağır hastanın istinca yapması lazım değildir. Fakat, kendine abdest aldırması lâzımdır. Önü ve arkayı kıbleye dönerek ve ayakta ve özürsüz çıplak abdest bozmak mekruhtur. İdrar toplanan yerde gusül câiz değildir. Gusül edilen yere bevl yapmak câiz değildir. Fakat, bevl akar, gider, toplanmazsa, bunlar câiz olur. İstincada kullanılan su, necis olur. Elbiseye sıçratmamalıdır. Bunun için, istinca yaparken, avret yerini açmak, tenha yerde yapmak lâzımdır. Musluk başında, elini donunun içine sokup, idrar yerini, avucdaki suya sürerek yıkamakla, istinca yapılmaz. İdrar damlası bulaşınca, avucdaki su, necis olur ve damladığı çamaşır pis olur. Bu suyun damladığı yerlerin toplamı avuc içinden fazla olursa, namaz sahih olmaz. İmam ise, arkasında namaz kılınmaz. İki eli çolak olanın, istinca yaptıracak mahremi yoksa, istinca yapması sâkıt olur [Kadıhan].
Erkeklerin yürüyerek, öksürerek veya sol tarafa yatarak (İstibra) etmesi, yani idrar yolunda damlalar bırakmaması vâcibdir. Kadınlar istibra yapmaz. İdrar damlası kalmadığına kanaat gelmeden abdest almamalıdır. Bir damla sızarsa, hem abdest bozulur, hem de elbise kirlenir. Çamaşıra avuç içinden az sızarsa, abdest alıp kıldığı namaz mekruh olur. Çok sızarsa, namaz sahih olmaz. İstibrada güçlük çekenler, arpa kadar nebati pamuk idrar deliğine koymalıdır. Sızan idrarı pamuk emer. Hem abdest bozulmaz, hem de don kirlenmez. Yalnız pamuk uzun olup ucunun dışarda kalmaması lâzımdır. Ucu dışarda kalır ve bevl ile ıslanırsa, abdest bozulur. Şâfiîler, Ramazan-ı şerifte, pamuk koymamalıdır. Çünkü, Şâfiî mezhebinde orucu bozar. [Abdestte ve namazda Şâfiîyi taklit eden hanefi pamuk koyunca, orucu bozulmaz. İhtiyarlarda ve hastalarda, zeker küçülüp, üzerine sarılı bez çıkıyor. Böyle kimseler, küçük naylon torbaya, mendil kadar bez yerleştirip, zeker ve husyeleri torbaya koyar. Torbanın ağzını bağlar. Beze dirhemden fazla idrar sızar ise, abdest alırken, bez değiştirilir. İdrar kaçıran, fakat özür sâhibi olmayan kimse, temiz olarak bağladığı bezde yaşlık görür, ne vakit damladığını bilmezse, hayız kanında olduğu gibi, gördüğü ânda damladı sayılır. Şüphe eden kimse, namaza dururken beze bakar. Yaşlık görür ise, yeniden abdest alır. Namazda iken şüphelenirse, selam verince hemen bakıp, damlamış görür ise, namazını iade eder. Selamdan birkaç dakika sonra bakıp görürse, namazını abdestli kılmış sayılır.] İstibradan sonra istinca yapılır. Su ile istincadan sonra bez ile kurulanır. Her kadın, her zaman, önüne (Kürsüf) denilen bez veya pamuk koymalıdır.