Sual: Teyemmüm almak için hangi maddeler kullanılabilir?
Cevap: Toprak cinsinden olan her temiz şey ile üzerinde bunların tozu olmasa bile teyemmüm edilir. Yanıp kül olan veya sıcakta eriyebilen şeyler, toprak cinsinden değildir. O hâlde, ağaç, ot, tahta, demir, pirinç, yağlı boya sıvalı duvar, bakır, altın, cam ile teyemmüm edilemez. Kum ile olur. İnci, mercan ile olmaz. Kireç ve alçı ile yıkanmış mermer, çimento, sırsız fayans, sırsız porselen çanak çömlekle, çamur ile olur. Yalnız çamur varsa, suyu yarıdan az ise, bununla teyemmüm edilir. Suyu çoksa, bir bez çamura sokulup, çıkarılıp rüzgarda kurutup, bu tozlu bezle teyemmüm edilir. Çamurlu su ile teyemmüm olmaz. Bununla abdest almak lâzımdır. Kireçle badana edilmiş duvardan teyemmüm edilir. Buğday, kumaş, elbise, yastık gibi, teyemmüm câiz olmayan eşya üzerine el koyunca, el, teyemmüm câiz olan şeylerin tozu ile veya kül ile tozlanırsa veya silkildikleri zaman havaya böyle toz, kül çıkarsa, bunlarla teyemmüm edilebilir. Ev eşyası üzerinde bulunan organik tozlar böyle değildir. Bir topraktan birkaç kimse teyemmüm edebilir. Çünkü, teyemmüm edilen toprak ve benzerleri, müstamel olmaz. Teyemmümden sonra, elden, yüzden dökülen toz müstameldir.
Teyemmüm edilebilecek şey ile teyemmüm edilemeyecek şey karışık ise, yarıdan çok olanın ismi verilir. Teyemmümü, namaz vaktinden önce yapmak ve bir teyemmüm ile çeşitli namaz kılmak hanefide câizdir. Diğer 3 mezhepte, namaz vakti çıkınca teyemmüm bozulur. Misafir, bir milden [yani 1920 metreden] az, malikide 2 milden az uzakta su bulunacağını alâmetlerle veya akıllı, baliğ ve âdil bir müslümanın haber vermesi ile çok zannettiği zaman her tarafa doğru, 400 zra [200 metre] giderek veya birini göndererek veya mümkün ise, yalnız bakarak suyu araması farz olur. Çok zannetmezse, suyu araması lazım olmaz. Yanında âdil biri bulunan bir kimse, suyu sormadan teyemmüm edip namaza dursa, sonra su olduğunu haber alsa, abdest alıp namazı iade eder. Bir milden uzakta su varken teyemmüm ile namaz kılmak câizdir. Eşyası arasında su bulunduğunu unutan kimse, şehirde, köyde [mamurelikte] değilse, teyemmüm ile namaz kılabilir. Suyunun bittiğini zanneden kimse, namazdan sonra suyunu görse, teyemmüm ile kıldığı namazı iade eder. Abdestsiz kılan da, abdestsiz olduğunu hatırlayınca, namazı iade eder.
Misafirin yanındakilerden su istemesi vâcibdir. Su vermezlerse, teyemmüm ile kılar. Arkadaşı, suyu piyasadaki fiyatına satarsa, fazla parası olan misafirin satın alması lazım olur. Sâhibi suyunu, gaben-i fahiş ile yani çok aldatmakla satarsa veya piyasa fiyatı ile alacak fazla parası yok ise, teyemmüm ile kılması câiz olur. Burada (Gaben-i fahiş)den maksat, piyasadaki fiyatın, 2 mislinden fazlası demektir. Çıplak insanın, avretini örtecek bez alması da böyledir. Fakat, susuz kimsenin içmek için yüksek fiyatla su alması câiz olur. Çölde, arkadaşından ip ve kova istemek de lâzımdır. Yollarda, içmek için konulan su varken, teyemmüm edilebilir. İbni Âbidin “rahmetullahi teâlâ aleyh”, 5. ciltte buyuruyor ki (İçmek için konulmuş sudan abdest almak câiz değildir. Teyemmüm edilir).
Serbest [Mubah] olan su, az ise, cünüp olanın, haid kadından, abdestsizden ve meyyitten önce yıkanması lâzımdır. Suyun sâhibi, başkalarından önce yıkanır. Sahipleri ayrı sular bir araya getirilince, önce meyyit yıkanır.
Hacının, yanındaki zemzem suyu ile abdest alıp bitirmemesi için çare, içine şeker, gül gibi bir şey koyup, saf su ismini değiştirmektir. Veya emin olduğu kimseye, geriye dönemeyecek şekilde hediye etmelidir. Hediye alan kimse, karşılık, az bir şey hediye verirse, birinci kimse hediyesini geri alamaz.