Sual: Sultan Aziz’in katliyle alakalı yapılan Yıldız Mahkemesi, (verilen kararın doğru ve yanlışlığı bir tarafa), tabiî hâkim prensibi gibi hukukun esas kaidelerine uygun mudur?
Cevap: Mahkeme azaları hukukçudur. Mahkeme hususi değildir, sadece ayrı yerde toplanmıştır. Tatbik edilen mevzuat, mutad kanunlardır. Burayı bir Divan-ı Âli olarak düşünmeli. Bunlar Ahmet, Mehmet değildir; bu da adi bir cinayet değildir. Şer’î bir devlette hükümdar başhâkimdir. Kendisi bizzat muhakeme yapıp karar verebilir. Bu, o zamanki hukuk sistemine uygundur. Yani hususi mahkeme kurmak, hukukun aslî prensiplerine aykırı değildir. Mevcut kanunu değil de, bu iş için tertip edilen kaideleri tatbik etmek hukuka aykırıdır.
Sual: Sultan Abdülaziz’in çok dindar ve Türk örfüne bağlı biri iken, Avrupa seyahati sonrası bu hususiyetlerini kaybettiği doğru mudur?
Cevap: Sultan Aziz’in seyahati politikti. Ondan evvel de Avrupa bilinmeyen bir yer değildi. Padişah vefatına kadar dindarlıktan asla vazgeçmedi. Katledilirken bile Kur’an-ı kerim okuyordu. Heykelini bizzat yaptırdığı iddiası dedikodudan ibarettir.
Sual: Sultan Abdülaziz’in kendisine karşı darbeyi engelleme imkânı var mıydı?
Cevap: Daha evvelden bazılarına karşı sert davransaydı, belki. Ama darbenin arkasında İngiltere vardı. Elden ne gelir?
Sual: Abdülhakim Arvasi hazretleri “Bu millet Sultan Aziz’e yapılanların âhını çekiyor. Sultan Hamid’e sıra gelmedi” buyurmuş. Halkın bu olanlardaki suçu nedir?
Cevap: İnsanların çoğu fiilen veya kalben bu facianın yanında oldu. Olmayanlar da olanların hâsıl ettiği sıkıntılardan mecburen müteessir oluyor Kurunun yanında yaş da yanar.
Sual: Halk, Sultan Abdülaziz ve Sultan Abdülhamid’in arkasında neden durmadı?
Cevap: O zamanın şartlarında buna imkânları yoktu. Olup bitenlerden zamanında ve doğru olarak haberdar bile değildi. Haberdar olanlar da, dezenformasyon sebebiyle yanlış tevcih edilmişti. Bilenler ve gücü yetenler de yanlış tercihlerde bulunup, sonradan bunun ceremesini bizzat çektiler.
Sual: Sultan Abdülaziz’ın israfa meyyal olduğu, saltanatının ilk zamanlarında Ali ve Fuad paşaların onun bu hususiyetini dizginledikleri; bu sebeple tahttan indirildiği doğru mudur?
Cevap: Doğru değildir. Padişahı tahttan indiren İngiliz destekli darbeciler, bahane olarak bunu ileri sürdüler. Devletin zaruri masrafları vardır. Rumeli’deki isyanlar ve Rus tehdidi sebebiyle askerî masraflar çok fazlaydı. Padişahın, dünya güçleriyle baş edebilmek için güçlü bir donanmaya sahip olmak istedi.
Sual: Sultan Abdülaziz tahta çıktığında, güya ben ağabeyin gibi kadınlarla, oğlanlarla meşgul olmam demiş. Tezâkir’de geçen bu söz sahih midir?
Cevap: Her nakledilen söz, doğru diye bir şey yoktur. Cevdet Paşa da söylese böyledir. Kendisi Reşid Paşa’nın yetiştirmelerinden olduğu için, onun rakibi Âli Paşa hakkında çok mübalağalı sözler söylemektedir. Paşa, bunları uyduracak birisi değildir elbette; ama her duyduğu dedikoduyu da nakletmekten bazen çekinmemektedir. Kısas-ı Enbiya kitabında, Hazret-i Muaviye hakkındaki adi avam dedikodularını, hiçbir elemeye tabi tutmadan dercetmesi, hayreti mucibdir. Sultan Abdülaziz, bu sözü söyleyecek birisi değildir. Ağabeyine karşı her zaman hürmet ve muhabbetli idi. Yakıştırma olsa gerektir. O zaman “oğlan”, cariye ve kız için de kullanılan bir tabirdir. Bir padişahın meşru dairedeki hareketlerini, yaşantısını tenkit etmek, kimsenin hakkı ve haddi değildir.
Sual: Sultan Mecid ve Sultan Aziz’in kendilerine İngiltere hükümeti tarafından verilen dizbağı nişanını kabul etmeleri hakkında ne dersiniz?
Cevap: Bunlar diplomatik cemiledir. Onlar da ecnebilere nişan vermişlerdir. İngiltere hükümetinin Atatürk’e dizbağı nişanı vermesi konuşulduğu zaman, gayet hüsnü kabul gösterilmişti.
Sual: Hüseyin Avni Paşa’nın Sultan Aziz’e karşı kendisini sürgün ettiği için kin beslediği söyleniyor. Sürgün sebebi neydi?
Cevap: Ahlâksız bir adamdı. Saraylı bir cariyeyle dedikodusu çıkmış, bir selamlık alayında bir saraylı hanıma veya kadınefendiye laf atmıştı. Osmanlı padişahları çok merhametli idi. Merhametten maraz doğar.
Tavsiye Yazı –> Osmanlılara Dair Sualler