Sual: Kur’an-ı Kerim okumaya başlarken “euzü” okumak farz mıdır?
Cevap: E’ûzü okumak, (E’ûzü billâhi mineşşeytânirracîm) demekdir. Besmele okumak, (Bismillâhirrahmânirrahîm) demekdir. Abdüllah ibni Abbâs diyor ki, Resûlullah “sallallahü aleyhi ve sellem” buyurdu ki, “Kur’ân-ı kerîme saygı göstermek, E’ûzü okuyarak başlamakla olur ve Kur’ân-ı kerîmin anahtarı, Besmeledir”. Allahü teâlâya yaklaşmak isteyenler, E’ûzüye yapışmakda, Ondan korkanlar da, E’ûzüye sarılmakdadır. Günâhı çok olanlar E’ûzüye sığınmışdır. Allahü teâlâ, nahl sûresinin 98. âyetinde meâlen, Peygamberine “sallallahü aleyhi ve sellem” “Kur’ân-ı kerîm okuyacağın zamân E’ûzü… söyle” buyurmuştur. Bu emir, “Allahın rahmetinden uzak olan ve gazabına uğrayarak dünyâda ve âhırette helâk olan şeytândan, Allahü teâlâya sığınırım, korunurum, yardım beklerim. Ona haykırır, feryâd ederim de!” demektir.
Şir’atü’l-islam Şerhi’nde bu mesele hakkında diyor ki;
Kur’ân-ı kerîm okumağa başlarken şeytandan Allahü teâlâ’ya sığınmayı düşünerek, Eûzü okumalıdır. Böylece şerri ve fitnesi ulaşmaz. Bu cümleden olarak İmâm-ı Gazâlî (rahmetullahi aleyh) buyuruyor ki: Şeytanın muhafızları, yardımcıları vardır. Herbiri Kur’ân-ı kerîm okuyanlara musallat olmuşlardır. Kur’ân-ı kerîmin mânasını onlara düşündürmemek için, dâima onlara harfleri mahreçlerinden çıkarmak ile meşgul eder. İşleri güçleri, düşünüp taşındıkları mehâric-i hurûfa dikkatten başka bir şey değildir. Bu gibilere Kur’ân-ı kerîmin mânası nasıl keşf olur? Böylece yalnız harf ve kelimelere dikkat etmek, şeytanın elinde gülünç olmaktan başka bir şey değildir. Kırâete başlarken, (Eûzü billâhis semî’il alîmi mineşşeytânirracîm, Rabbi eûzü bike min hemezâtişşeyâtîn ve eûzü bike Rabbî en yahdurûn) duâsını okumak uygun olur. Sonra Nâs ve Fâtiha sûresi okunur. Kur’ân-ı kerîmde her sûreyi bitirdiği zaman (sadakallahül azîm ve bellâğa resûlühül kerîm. Ailahümme enfi’nâ bihî ve bârik lenâ fîhi velhamdü lillâhi rabbil âlemîn ve nestağfirullahel hayyel kayyûm) demelidir.
Eûzü’den sonra Besmele de okumalıdır. Allahü teâlâ’nın rahmetini dileyerek, Kur’ân-ı kerîmin mânalarını anlayabilmek, hakkına riâyet etmek, vecîbelerini yerine getirebilmek için Rabbinden yardım istemelidir. Bilinmelidir ki, Kur’ân-ı kerîm okumak niyeti ile Besmele çekildiğinde önce Eûzü okunmalıdır. Çünki Kur’ân-ı kerîm kırâetine başlayan kimsenin istiâzesi (Eûzü okuması) vâcibdir. İster sûrenin başında olsun, ister arada olsun, her zaman Eûzü okunur. Kitapların başlangıcında ve talebe üstaddan ders okumağa başlarken eûzü okunmaz.
Şerh-i Nikâye’de bildirildiği gibi şükretmek isteyen, yalnız Elhamdü lillâhi rabbil âlemîn der. Eûzü okumasına ihtiyaç yoktur. Fâtihanın evvelinde Nâs sûresi ile birleştirilse dahi Besmele okunur. Her sûrenin evvelinde Besmele okunur. Yalnız Berâe sûresinin başında okunmaz. Çünki bu hususda icma’ vardır. Şerh-i Şâtıb’de bildirildiği gibi sûrelerin arasında Besmele çekmek muhayyerdir, istenirse çekilir. Ancak Berâe sûresinin arasında da Besmele çekilmez. Çünki bu sûrenin kısımlarında da Besmele yok sayılır. Bilinmelidir ki, İmâm-ı Şâfiî’ye göre Besmele, her sûrenin başında o sûreden bir kısımdır. Ebû Hanîfe’ye göre Besmele, sûreden ayrıdır. Başlı başmadır. Sûrelerin arasını ayırmak için indirilmiştir. Bereketlenmek için Kur’ân-ı kerîme Besmele ile başlanır. Nemi sûresindeki Besmele tam âyet değil, âyetin bir kısmıdır. Besmelenin âyet olmamasının hikmeti hakkında denildi ki: Cünüb, hayızlı ve nifaslı halde olanlar âyet-i kerîme okuyamazlar, fakat Besmele çekebilirler, 2 şehâdet kelimesini de söyleyebilirler. Çünki Kur’ân-ı kerîmde hiçbir yerde Besmele ve şehâdet kelimeleri bir âyet hâlinde bir araya gelmemiştir. Böylece cünüb, hayızlı ve lohusa olanların ömür boyunca Besmele ve şehâdet kelimelerini söylemekten çok kere sakınamadıkları için günâha girmemiş olurlar.
Sual: Euzü yerine esteizu demek caiz midir?
Cevap: Euzü besmele söylemenin sünnet olduğu yerlerde, mesela namazda, esteizu billah denmez. Ancak konuşma esnasında esteizu demek veya el-iyâzü billah demek caizdir. Euzü, sığınırım; esteizu, sığınmak isterim demektir. Arapça’daki babları ve manaları farklıdır. Hidaye kitabında esteizu demek caizdir diyorsa da İbn-i Âbidin bu kavlin muteber olmadığını Bahr ve Zeylaî’den naklen söylüyor.
Sual: Bir âyet-i kerimeyi şu kadar okumanın tavsiye edildiği hallerde, her seferinde besmele çekilir mi?
Cevap: Aynı veya başka âyet-i kerimeler peşpeşe kaç defa okunursa okunsun, başta Euzü bir kere çekilir. Arada konuşmadıkça, tekrar euzü çekilmez. Besmele zaten sûrelerin başında çekilir. Eûzü ile besmeleyi söylemek de iyidir.
Tavsiye Yazı –> Sefer-i Ahiret Risalesi (Seyyid Abdülhakim Arvasi)
Tavsiye Yazı –> Papazların cevap veremediği sorular