Tümel Önermeler (Külliyye-i Müsevvera)
Bir önermede konunun fertlerinin niceliğinin belirtilerek bunların tümünün kastedilmesine tümel önerme denir. Bunların olumlularının başında hepsi, tüm, bütün gibi ifadeler gelir. Olumsuzlarının başında ise hiçbir, hiçbiri gibi ifadeler gelir. Olumlu veya olumsuz olurlar.
Hâlidî konu ile alakalı şu örnekleri vermektedir: “Bütün insanlar canlıdır” veya “İnsanlardan hiçbiri taş değildir” gibi önermeler tümel olumlu (mûcebe-i külliye) ve tümel olumsuz (sâlibe-i külliye) dur.
Tikel Önermeler (Cüz’iyye-i Müsevvera)
Bir önermede konunun fertlerinin niceliğinin belirtilerek bunların bir kısmının kastedilmesine tikel önerme denir. Bunlar baş tarafında bazı, birtakım gibi lâfızların olduğu önermelerdir.
Bunlar da olumlu (mûcebe-i cüz’iyye)
veya olumsuz (sâlibe-i cüz’iyye) olurlar. Hâlidî bunlara da şu örnekleri vermektedir: “Bazı insanlar canlıdır” veya “Bazı insanlar canlı değildir” gibi.
Belirli önermelerin, Ebherî ve Gazâli gibi alimlerin klasik mantık eserlerinde de olumluluk ve olumsuzluk bakımından dört grupta incelendiği görülmektedir.
Benzer Yazıları Okumak İçin Tıklayınız