Sual: Şiir okumak ve dinlemek caiz midir?
Cevap: Hadika’da diyor ki Tatarhaniye fetva kitabında, “Başkalarını hicv eden ve fuhuş, içki anlatan ve şehveti harekete getiren şiirleri teganni ile yani ses dalgaları ile okumak, her dinde haramdır. Harama sebep olan şeyler de haram olur” demektedir. Böyle, katî haram olana güzel okudun diyen kâfir olur. Zina, riba, riya ve şarap içmek gibi haramlar için de böyledir. Vaaz, hikmet, nasihat, güzel ahlak bildiren şiir ve ilâhîleri teganni ile okumak câizdir. Devamlı, böyle vakit geçirmek mekruh olur. Tarîkatçıların, camilerde, tekkelerde ilâhî, zikir, tesbîh okuyarak, nefslerin şehvetlerini tahrik etmeleri, daha büyük haramdır. Böyle olduğu katî olarak bilinen toplantılara gitmemelidir. Böyle yerler, ibâdet yeri olmaktan çıkmış, fısk meclisi olmuştur. Fakat, iyi bilinmedikçe, sui zannetmemelidir. Kurân-ı Kerîmi, zikri, duâyı, ezanı, teganni ile okumak, söz birliği ile haramdır. Teganni, harfleri, kelimeleri değiştirmekte, manayı bozmaktadır.
Mevahib-i ledünniye’de diyor ki (Resûlullah “sallallâhü aleyhi ve sellem” Mekke’ye girdiği zaman, önünde İbni Revaha beytler okuyarak gidiyordu. Ömer “radıyallâhu anh” bunu görünce, Resûlullahın önünde şiir okunur mu? diyerek darıldı. Resûlullah da, “Bırak ya Ömer. Mâni olma! Bu beytler kâfirlere, ok atmaktan daha çok tesirlidir buyurdu”). Buradan anlaşılıyor ki nefsi azdıran şiirleri okumak câiz olmayıp, harpte kâfirlere zarar verici, onları üzücü şiirleri okumak câizdir.
Ahlak-ı Alai kitabında diyor ki “Şiir, vezinli söze denir. Lahn ve nağme bulunmayan güzel sesi dinlemek mutlaka mubahtır. Sıkıntı gidermek için, nağme ile kendi kendine okumak câiz diyenler vardır. Fakat, başkalarını eğlendirmek veya para kazanmak için okumak haramdır.”
Eşiatü’l-lemeat hadis kitabının sâhibi “rahmetullahi teâlâ aleyh”, (Beyan ve Şiir) babında diyor ki Âişe “radıyallâhu anhanın bildirdiği hadis-i şerifte, “Şiir, iyisi iyi olan, çirkini çirkin olan sözdür” buyuruldu. Yani, vezin ve kafiye, bir sözü çirkinleştirmez. Şiiri çirkin yapan, mânâsıdır.
İbni Âbidin 4. ciltte, şahitliği kabul edilmeyenleri anlatırken buyuruyor ki “Eğlence için ve para kazanmak için başkalarına şarkı söylemek, söz birliği ile haramdır. Çalgı çalarak dans etmek büyük günahtır. Sıkıntısını gidermek için kendi kendine şarkı söylemek günah değildir. Vaaz ve hikmet bulunan şiir dinlemek câizdir. Çalgı olarak, yalnız kadınların düğünlerde def çalması câizdir”. Fakat, erkek kadın bir arada bulunmamalıdır. Teganni ve çalgı hakkında Mevahib-i ledünniye 2. kısım sonunda geniş bilgi vardır.
Zâhir ilimlerinde mütehassıs, tasavvuf derecelerinde çok yüksek olan, derin âlim, büyük velî Abdullah-ı Dehlevî, 74. mektubunda buyuruyor ki (Teganni, hazin ses ve Allah sevgisini anlatan şiirler ve Evliyâ-yı kirâmın hayatını bildiren kasideler, kalpteki bağlılığı harekete getirir. Hafif sesle zikretmek ve İslamiyetin yasak etmediği şiirleri dinlemek, Çeştiye yolunda olanların kalplerini inceltir).
85. mektupta buyuruyor ki (Tasavvuf büyükleri güzel ses dinlediler. Fakat, çalgı ile değil idi. Oğlanlar ve kızlar yanında değil idi. Fasıklar arasında değil idi. Çeştiye yolunun büyüklerinden Sultan-ül-meşayih Nizam-üddin-i Evliyâ hazretleri güzel ses dinlerdi. Fakat hiçbir zaman, hiçbir çalgı dinlemediği, (Fevaid-ül-füad) ve (Siyer-ül-evliyâ) kitaplarında yazılıdır.
Kimyâ-yı Saadet kitabı, 266. sayfasında, çocuk terbiyesini anlatırken, “Çocuklara kadın, kız, aşk bulunan şiirleri okutmamalı, böyle şiirler ruhun gıdasıdır diyen öğretmene göndermemelidir. Talebesine böyle söyleyen, [ve seks bilgileri veren öğretmen], üstad değil, şeytandır. Çocuğun kalbini bozmaktadır” buyuruyor.
Tavsiye Yazı –> Teganni ve Müzik
Tavsiye Yazı –> Şeytanın hileleri nelerdir?