Sual: Ayakkabı ile namaz kılmak caiz midir?
Cevap: İbni Âbidin namazın mekruhları sonunda buyuruyor ki “Namazı, nalın veya mest ile kılmak, çıplak ayakla kılmaktan efdaldir. Böylece, yahudilere uyulmamış olur. Hadis-i şerifte, “Yahudilere benzememek için namazları, nalın ile kılınız” buyuruldu. Resûlullah ve Ashâb-ı kirâm, sokakta giydikleri nalın ile kılarlardı. Nalınları temiz idi ve Mescid-i nebî kum döşeli idi. Kirli nalınla girilmezdi”. Necaset bulaşmış ayakkabı ile mescide girilmez. Çorap giyerek bu sünnet yerine getirilir. Çorabı da pis olan veya hiç olmayan, namazı topuk kemiklerine kadar uzun entari ile kılması iyi olur. Ayaklar örtülü kılınan namazın çok sevap olduğu Halebi, Berika ve Hadika kitaplarında da yazılıdır.
Resûlullah ve Ashâb-ı kirâm, namazlarını nalın-ı şerifleri ile kılardı. Nalın, altı deri olan ayakkabı demektir. Tergibu’s-salât’da diyor ki “Çıplak ayakla namazda oturan adâmın, sağ elini geriye uzatarak, ayağının altını örtmesi lâzımdır denildi. Çünkü, her zaman, çıplak ayağının altını müminlere göstermek edebsizlik olur. Namaz içinde ise, daha çirkin olur. Bazı âlimler de, namaz arasında, eli ile çıplak ayağını örtmemelidir. Çünkü, namazda otururken elleri uyluklar üzerine koymak sünnettir. Arkada olanın da kendi kucağına bakması sünnettir. Her ikisi sünnete göre oturunca, edebsizlik olmaz dedi”.
Görülüyor ki otururken eli ile ayağını örtmemeli diyen âlimlere göre de, ayağın açık olması edebsizliktir. Ancak, otururken, eli uyluklardan ayırmak mekruh olduğundan, ayağın açık olması mekruhluğunu gidermek için, ikinci bir mekruh işlememelidir. Arkadaki kucağına bakarsa, edebsizlikten kurtulur demişlerdir. Halebi-i kebir’de yazıldığı gibi, ayakta, rükûda, secdelerde ve otururken, elleri sünnet olduğu gibi koymamak mekruhtur. Merakıl-felah’da, namazın mekruhlarına başlarken, Halebi’de de mekruhların sonunda “Vâcibi ve sünneti terketmek mekruhtur. Bunun için, erkeklerin secdede, çıplak ayağını örtmesi mekruh olur” demesi de, bu sebeptendir. Behcetü’l-fetava her fetvasında, fıkıh kitaplarından delil gösterdiği hâlde, buradaki yanlış fetvasına delil gösterememiş, delil yerini açık bırakmıştır.
Sual: Cenaze namazında ayakkabıları çıkarmak gerekir mi?
Cevap: Hiçbir namaz için ayakkabıları çıkarmak gerekmez. Hadis-i şerifte “Namazınızı nalın ile kılın. Yahudilere benzemeyin!” buyuruluyor. Ayakkabı ile namaz kılmak sünnettir. Ayakkabı ile kılınan namazın sevâbı, çıplak ayakla kılınandan katkat fazladır. Üzerinde necaset görülmedikçe, sokakta gezilen ayakkabı da böyledir. Vesvese ve şüpheye ehemmiyet verilmez. Ancak ayakkabıda necâset olduğu kat’i biliniyorsa, çıkarılır. Necâset ayakkabının altında ise, çıkarılıp üstüne basılır. Ancak ayakkabının altına bevl, şarap gibi necâset bulaştığı iyi bilinir ve bir müddet yürünmüşse, delk ile temiz olur. (Berika, Bid’at ve Vesvese bahsi). Şehir yerlerinde ayakkabıya necâset bulaşması ihtimali pek mevcut değildir. Zira sokaklar şer’en temizdir.
Sual: Ayakkabının herhangi bir tarafına katı necaset veya idrar, kan gibi sıvı necaset bulaşmış olsa; kuma, toprağa, yeşilliğe, ıslak bir zemine, kara veya beton bir zemine üç kere sürtmek ya da ovmakla, kazımakla necaset temizlenmiş olur mu?
Cevap: Mest ve ayakkabı gibi deri ve deri benzeri şeyler fışkı, kan gibi cürmü olan, yani kuruduktan sonra eseri görülen necasetle üstü veya altı pislenirlerse, mümkün mertebe eseri kalmayacak şekilde oğuşturmakla (delk ile, mesti kuvvetle yere sürterek) temizlenir. Didiklemek, tırnak veya çubukla kazımak da oğuşturmak gibidir. Bunda bir sayı yoktur. İmam Ebû Yusuf’un kavline göre cürmlü pislik yaş bile olsa oğuşturmakla temizlenir. Ekser ulema bu kavli tercih etmişlerdir. Esah ve muhtar olan da budur. Nitekim Ebû Davud’un rivâyet ettiği şu hadîs mutlaktır: “Biriniz mescide geldiği vakit baksın. Ayakkabısında pislik görürse onu silsin ve o ayakkabılarıyla namazını kılsın.” Şarap ve sidik gibi cürmü olmayan necasetle pislenirse tercihen üç defa yıkamakla temizlenirler. Mest veya ayakkabına şarap sıçrar da onunla kum yahut kül üzerinde yürüyerek üzeri cürm bağlarsa, kumlar dökülecek derecede yere silmekle temiz olur. Sahih olan budur. (İbni Abidin)
Tavsiye Yazı —> Vesveseye dair