Sual: Tilavet secdesi nasıl ve hangi durumlarda yapılır?
Cevap: Kurân-ı Kerîmde, 14 yerde, secde ayeti vardır. Bunlardan birini okuyanın veya işitenin, mânâsını anlamasa da, bir secde yapması vâcibdir. Başkasının okuduğu yerde bulunan, fakat işitmeyen kimse, secde etmez. Secde ayetini yazan, heceleyen, secde yapmaz. Tercümesini okuyan veya işiten, bunun secde ayeti olduğunu anlarsa, secde yapar.
Namaz kılması farz olan kimselerin, tilâvet secdesi işitince, secde yapmaları vâcib olur. Bunun için, secde ayetini işiten cünübün ve sarhoşun da, abdest aldıkları zaman secde etmeleri lâzımdır. Sarhoş, çok içmiş, aklı gitmiş ise, kendi okuyunca da, işitince de, secde etmesi vâcib olmaz. Uyuyan ve bayılmış veya deli okuyunca, işitenlerin secde etmesi vâcib olur denildi. Fakat, bunların ve kuşun okuması ile secde edilmemesi doğrudur. Çünkü, bunların okuması, hakiki doğru tilâvet, okumak değildir. Hakiki okumak demek, Kur’an-ı Kerîm’i okumakta olduğunu anlayarak okumaktır. Çocuk, yaptığını anlayacak yaşta ise, okuması ile işitenlerin secde etmesi lazım olur. Daha küçük yaşta ise lazım olmaz. Delinin namaz kılmaması için 6 namaz vakti, oruç tutmaması için, gece ve gündüz bir ay, zekat vermemesi için, bir yıl aralıksız deli olması lâzımdır. Fakat, zamanı ne olursa olsun, deli iken okursa, secde lazım olmaz. Aklı başında iken okursa secde lazım olur. Dağlardan, çöllerden ve başka yerlerden aks edip, yansıyıp geri gelen sedâyı işitenlerin ve kuştan işitenlerin secde etmesi vâcib olmaz. Secde ayeti hece hece okununca ve yazılınca da secde yapılmaz. Kâfirin okuduğunu işiten müslümanların secde etmesi vâcib olur.
Dürrü’l-münteka’da diyor ki “İnsan sesi olması lâzımdır”. Radyodan işitilen sesin, insan sesi olmadığı, hafızın sesine benzeyen, cansız alet sesi olduğu bildirilmiştir. Bunun için, El-fıkh-u alel-mezahib-il erbea’da da diyor ki “Fonografta [gramofonda, teybde ve radyoda] okunan secde ayeti işitenin, tilâvet secdesi yapması vâcib olmaz.”
Tilâvet secdesi yapmak için, abdestli olarak, kıbleye karşı ayakta durup, elleri kulaklara kaldırmadan (Allahü ekber) diyerek secdeye yatılır. 3 kere (Sübhâne rabbiyel-a’lâ) denir. Sonra (Allahü ekber) deyip ayağa kalkınca, secde-i tilâvet tamam olur. Önce niyet etmek lâzımdır. Niyetsiz kabul olmaz. Namazda okuyunca, hemen ayrıca rükû veya bir secde yapıp ayağa kalkar. Okumasına devam eder. Secde ayetini okuduktan 2-3 âyet sonra namazın rükûuna eğilirse ve tilâvet secdesine niyet ederse, namazın rükû veya secdeleri, tilâvet secdesi yerine geçer. Cemaat ile kılan ise, imâm secde ayeti okuyunca, imâmın okuduğunu işitmese de, imamla birlikte, ayrıca bir rükû ve iki secde yapar. Cemaatin rükûda niyet etmesi lâzımdır. Namaz dışında, sonraya da bırakılabilir. Cünüp, abdestsiz ve sarhoş olanın da temizlendikten sonra yapmaları lâzımdır. Haid kadın işitince, secde etmesi vâcib olmaz. Bir oturumda bir secde ayetini birkaç defa okuyan ve işiten, hepsi için bir secde eder. Muhammed aleyhisselâmın isim-i şerifini söyleyince veya işitince, salavât okumak da böyledir. Bir mecliste 2 secde ayeti okunursa, 2 secde lazım olur. Namaz kılarken, dışardan secde ayeti işiten, namazdan sonra secde eder. Namaz kılması haram olan 3 vakitte secde-i tilâvet yapmak câiz değildir.
Dürrü’l-muhtar’da ve Nurü’l-izah’da secde-i tilâvet sonunda diyor ki “İmâm-ı Nesefi “rahmetullahi teâlâ aleyh” (Kâfi) kitabında buyuruyor ki bir kimse hüzünden, sıkıntıdan kurtulmak için, Allahü teâlâya kalbinden yalvararak, 14 secde ayetini [ezberden, ayakta] okuyup, her birinden sonra, hemen yatıp secde ederse, Allahü teâlâ, o kimseyi o dert ve beladan korur”. Son secdeden kalkınca, ayakta ellerini ileri uzatır. Kendinin veya bütün müslümanların dünya ve dinlerine gelen beladan, sıkıntıdan kurtulmaları, korunmaları için duâ eder.
Sual: Şükür secdesi nasıl yapılır?
Cevap: Şükür secdesi de, tilâvet secdesi gibidir. Kendisine nimet gelen veya bir dertten kurtulan kimsenin, Allahü teâlâ için secde-i şükür yapması müstehaptır. Secdede önce, (Elhamdülillah) der. Sonra, secde tesbîhini okur. Namazdan sonra şükür secdesi yapmak mekruhtur. Mektûbât-ı Masumiyye 1. cilt, 124. mektupta da yazılıdır. Câhillerin sünnet veya vâcib sanacağı mubahları yapmak da, tahrimen mekruhtur. (Bidat) hâsıl olmasına sebep olur.
Tavsiye Yazı –> Tilavet secdesine dair sualler