TESLİS (3 tanrı inancı) ve BATILLIĞI
Protestanlar, Kurân-ı Kerîm ile bugünkü İncilleri mukayese için 5 bahis seçmişlerdir. 1. bahiste, Kurân-ı Kerîmde, 3 uknumun yani (Baba, oğul, Ruhül-kuds)den meydana gelen 3 tanrı inancının bulunmamasını, Kurân-ı Kerîmin noksanlığına nisbet etmişlerdir. Teslis (Trinite) inancının daha önceki ilâhî kitaplarda rumuz, işaret ile bildirilmiş olduğunu iddia ederler. Kendilerinin neşrettiği bazı kitaplarda, bu büyük meselenin Tevratta mübhem, şüpheli olduğunu itiraf ettikten sonra, ispat için, yalnız Yuhanna İncilinden ve Amâl-i rusül [Resûllerin işleri] ve havarilerin mektuplarından başka bir delil ortaya koymaya da, muktedir olamazlar. Delil olarak ileri sürdükleri kitap ve risalelerin, asıl ve esasları sağlam olmadığından, asla kıymetleri yoktur.
Teslis meselesini izah için, önce (İşa-i Rabbânî) üzerinde bazı incelemelerin beyan edilmesi lâzımdır. Yukarıda biraz bahsettiğimiz gibi, bu işa-i Rabbânî, hristiyanların din esaslarından, yani akide [inanç] esaslarındandır. Çünkü, hristiyanların akidelerine göre, Îsâ aleyhisselâm, her biri hakiki ilah olan 3 ilahtan biri olduğundan, hristiyanlar onun etini yiyip, kanını içerek güya onunla birleşirlermiş. İşlemiş oldukları günahlar bu şekilde, [haşa] Allah’ın oğlunu kurban ederek affolunurmuş. Yani mayalı veya mayasız bir parça ekmek ile bir miktar şaraba papaz okuduğu zaman, ekmek aynıyla Îsâ aleyhisselâmın eti, şarap da kanı olurmuş.
[Böyle olduğu, Matta İncilinin 26. babının, 26. ayeti ve devâmnda, Markos İncilinin 14. babının, 22. ayeti ve devâmında, Luka İncilinin 22. babının, 19. ayeti ve devâmında yazılıdır diyorlar. Halbuki bu İncillerde, Îsâ aleyhisselâm hayatta iken icra edilmiş olan, bir vak’a bildirilmektedir. Benden sonra, siz de, her zaman böyle beni kurban ederek, günahları affettiriniz diye bir emir, hiç bir İncilde yazılı değildir. Luka İncilinin, 22. babının 19. âyetinde, (Benden sonra hatırlanmam için bunu yapın) diye yazılı ise de, bunu günah affı ve îman esâsı haline getiriniz diye yazılı değildir. Hristiyanlar, kilisede ekmek ve şarabı aralarında paylaşarak, yerler ve içerler. Böylece Îsâ aleyhisselâm kurban edilmiş ve yenilip içilmiş oluyormuş. Bu meselede, yani ekmek ve şarabın et ve kana dönüşmesi ve böylece Îsâ aleyhisselâmın kurban edilmiş olmasında, hristiyan kiliseleri [ve fırkaları] arasında muhtelif te’vîller vardır. Bazılarının îtikadına [inancına] göre, (sadece ekmek ve şarap, Îsâ aleyhisselâmın cesedine ve kanına dönüşüp kamilen, tam olarak Îsâ olurmuş.)
Yeryüzünde bir kaç bin papaz aynı ânda ellerindeki ekmekleri okuyarak, mukaddes hâle getirdiklerinde, her bir papazın meydana getirdikleri birer Îsâ, ya birbirlerinden başkadırlar, yahut birbirlerinin aynıdırlar. Birbirlerinden başka olmaları, hristiyanların îtikadına göre batıldır. [Çünkü, pek çok Mesihler, haşa birçok ilahlar meydana gelmektedir.] Aynı olması da, işin aslına, eşyanın hakikatina uygun değildir. Çünkü her birinin maddesi, diğerinin maddesinden ayrıdır, başkadır. Bir cismin, aynı ânda, değişik mekanlarda bulunamayacağı da, açıkça bilinen şeylerdendir. Bunun için, okuyup mukaddes olan ekmekler, tek bir Mesih olamazlar. Bu dahi, hristiyanların îtikadına göre batıldır. Çünkü onlar, tek İsanın varlığına inanmaktadırlar.
Bir papaz, ekmeyi 3 parçaya ayırıp, her birini birer şahsa verdiği zaman, ekmeyin tehavvülünden meydana gelen Mesih, ya parça parça olur veya her bir parça tam bir Mesih olur. Birincisine göre, ilah parçalanmış olur. İlahın parçalanabileceğine inanmak, hiçbir dine uygun bir inanış değildir.
İkincisine göre, ekmek, bir Mesih haline dönmüştü. Ekmek taksim edilince müteaddid Mesihler nereden çıkmaktadır? Hristiyanların inançlarına göre, Îsâ aleyhisselâm insanları [günahtan] kurtarmak için, bir kurban olarak âleme geldi ve kendini fedâ etti. Şimdi, papazların kiliselerde yaptıkları İşa-i Rabbânî kurbanı, vakti ile yahudilerin salib üzerinde yaptıkları kurbanın aynı olursa, Îsâ aleyhisselâm hayatta iken, Havarilere ekmeyi yedirmesi ve şarabı içirmesi ile icra edilen, ilk İşa-i Rabbânî, insanların günahlardan kurtulmalarına kâfi olurdu. [Hristiyanlara göre] Îsâ aleyhisselâmın sonradan yahudiler tarafından ağaçtan salib üzerinde haça gerilmek sûreti ile kurban edilmesine ve dünyanın her yerinde papazların [Kurban] ayinleri yapmalarına lüzum kalmazdı. İnsanların günahlarının affolunması için, hazret-i İsanın kendini bir defa kurban ettiği, bunun bir defa zuhûr ettiği İbranilere mektubun 9. babının sonunda yazılıdır.
[Peşaver üniversitesi öğretim üyelerinden, Ülfet Aziz Essamed, 1399 [m. 1976] senesinde 3. baskısı Pakistan’da yapılan, (A Comparative Study of Christianity and İslam) yani, (İslamiyet ile hristiyanlığın mukayesesi) isimli kitabının, (Hristiyan Akidelerinin Kaynağı) kısmında diyor ki:
(Îsâ aleyhisselâmın tebliğ ettiği nasranilik ile göğe yükseltilmesinden sonra tesis edilen ve çeşitli kiliselerin inandığı hristiyanlık, birbirinden çok farklıdır.
Îsâ “aleyhisselâm” Allahü teâlânın emirlerini, ümmetine tebliğ eden ve onlara vaaz ve nasihat eden ve insan olan bir Peygamber idi.
Ümmetinden, tövbe etmelerini ve eski bozuk, kötü adet ve alışkanlıklarından vazgeçmelerini istemişti. Îsâ “aleyhisselâm” yeni bir dinin kurucusu değildi. Mûsâ aleyhisselâmın şeriatinin yenileyicisi idi.
İsevi dini, vaaz ve nasihat idi. Bu dinde (Vaftiz) ve (İşa-i Rabbânî) gibi, ayinler yok idi.
O, günahlara kefaret olarak ve çarmıha gerilerek kurban edilmeye gelmemişti.
Îsâ aleyhisselâmın, göğe yükseltilmesinden hemen sonra, kendisine îman eden ve yakîn arkadaşları olan havariler, kendilerine resûller ismini verdiler.
Havariler, hiç şüphesiz Îsâ aleyhisselâmın yolunda olan, tek Allaha inanan ve Îsâ aleyhisselâmı onun elçisi kabul eden kimselerdi.
Havariler, her işte, Îsâ aleyhisselâmın kendilerine emrettiği gibi, Mûsâ aleyhisselâmın şeriatına göre amel ettiler.
Filistin ve civarında, büyük yahudi cemaatleri oturmakta idi. Fakat, Kudüste oturan yahudiler, dünya yahudilerine göre çok azdı.
İskenderiye (Alexandria) şehri büyük bir kültür merkezi idi. Burada birçok dini ve felsefi görüşler öğretilmekte idi.
Yahudilerin parçalanmaları ve bozulmaları, yunan felsefesi ve mevcûd putperest cemaatlerin tesiri ile olmuştu. Bu putperest cemaatlerin her biri, kurtarıcı tanrılar edinmişlerdi.
Îsâ aleyhisselâm, Peygamberlik vazifesini yapmaya başladığı zaman, yahudilerden bâzıları, onu beklenilen Mesih kabul ettiler. [Îsâ aleyhisselâmın, 3 sene gibi kısa bir zaman süren tebliğinden sonra, kendisine inanan yahudiler çoğaldı.] Ancak, Onun sözlerini ve kendisini, yunan felsefesi ve putperest cemaatlerin fikirleri ışığında, tefsire tabi tuttular. Böylece, Îsâ aleyhisselâmın hakiki dini, değiştirilmeye başlandı. Îsâ aleyhisselâmın yolunu öğretmek yerine, Onun şahsını yüceltme teşebbüsleri, bu değişikliğin ilk işaretleri idi.
Hristiyan din adamlarının ileri gelenlerinden Dr. Morton Scott Enslin bu hususta, (Christian Beginnings) kitabının 2. kısım, 172. sayfasında diyor ki:
(İsanın “aleyhisselâm” şahsiyeti ile uğraşma, kim olduğunu araştırma ve her şeyi Onun şahsiyeti ile ilgi kurarak açıklama gayretleri, kendisi için uydurulan ve kendisinin hiçbir zaman söylemediği şeyleri ve kendisinin tebliğ ettiği, Allahü teâlânın kullarından istediği şeyleri ve tövbeye çağırdığı hususunu unutturdu. Böylece, ümmetine tebliğ ettiği ahkamın öğrenilmesi ve itaat edilmesi yerine, şahsiyetinin açıklanıp anlaşılması lazım olan bir kimse haline geldi.)
Bu temayül, Îsâ aleyhisselâmın (Logos=Mukaddes kelam) kelimesi ile izah edilmesine ve neticede, tanrılaştırılmasına sebep oldu. Çünkü, İskenderiyeli yahudi felsefeci PHİLO, bu hususta felsefi görüşler ileri sürmüştü. [kitabımızın, (Teslisin batıllığının Îsâ aleyhisselâmın sözleri ile ispatı) kısmında Philodan bahs edeceğiz.]
Bu zamandaki kilise babalarının, Îsâ aleyhisselâm hakkındaki yazıları, uygunsuzluklar, saçmalıklar ile doludur. Kilise babalarının bu yazılarında, Îsâ aleyhisselâmın ehemmiyetle üzerinde durduğu tek ALLAH inancı ile kendisine izafe edilen Allahlık iddiasını uzlaştırma gayreti içinde oldukları görülür.
Dağılmış bir hâlde bulunan yahudiler ve bunların yahudi olmayan komşuları arasında, Îsâ aleyhisselâmın bildirdiği îman esasları ile alakası olmayan, yeni bir din ortaya çıktı.
Bu mevzuda Dr. Morton Scott Enslin aynı kitabının 2. kısım, 187. sayfasında diyor ki (İsevilik, yahudilerin yaşadıkları yer olan Filistin’den, putperest milletlerin memleketlerine yayıldı. Bu yayılma birçok değişmelere sebep oldu. İseviler, Mûsâ aleyhisselâmın şeriatinden uzaklaştılar. Îsâ aleyhisselâmın tebliğ ettiği din bilgilerini, putperestlerin kabul edebilecekleri hâle getirdiler. Böylece tutarsız, akıl ve mantığın kabul edemeyeceği bir din meydana geldi.)
Roma imparatorluğunda birkaç çeşit putperest cemaat vardı. Bu cemaatler, îtikat [inanç] itibarı ile birbirinden çok farklı idi. Fakat, şu 4 husus hepsinde müşterek idi:
1) Hepsi, kurtarıcı bir tanrıya inanıyor ve onun ölümünü, insanların günahları için kefaret ve ona inananlar için kurtuluş kabul ediyorlardı.
2) Hepsinde, o dine girmek için, bir giriş ayini vardı. Bu ayinle, o dine kabul edilen kimsenin, kötülüklerden temizlenmiş olduğuna inanılıyordu.
3) Hepsinde, tanrı ile mânevî olarak birleşmek, bütünleşmek inancı vardı. Bu bütünleşme, sembolik olarak o din mensubları tarafından, tanrının etini yemek ve kanını içmek şeklinde icra edilirdi.
4) Hepsinde Cennet inancı olup onu isterlerdi. Orada rahat edeceklerinden emin idiler.
[(Encylopedia Americana) da, (Sacrifice) [Kurban] kelimesinde diyor ki:
(Eski yunanda, gök tanrısı Olympus adına (thusiai) ve (sphagia) denilen, kurban ayinleri yapılırdı. Thusiai, her zaman gündüz olur ve tercihen sabahleyin yapılırdı. Kurban edilen hayvanların belli kısımları, biftek olarak (Bomos) denilen taş üzerinde yakılırdı. Hayvanın geri kalan kısımları, yüksek bir taşın etrafında toplanmış olan kimseler tarafından yenilirdi. Ayin, müzik ve dans ile sona ererdi.
Sphagia denilen kurban ayini ise, gece yapılırdı. Bu ayinde etin yakılması için kullanılan taşa (eschara) denilirdi.
Yunanca olan bu ayin isimleri latincede sadece (sacrifice) kelimesi ile ifade edildi. Kurbanların yakıldığı taş olan (Bomos) ve etrafında toplanılarak kurbanın yenildiği taş olan (eschara) kelimeleri için (Altars) kelimesi kullanılırdı.)
Hristiyanlık dininde icra edilen (İşa-i Rabbânî veya Ehvaristiya) kurban ayininde, ekmek ve şarabın konulduğu ve etrafında cemaatın toplandığı taşa da, (Altar) denilir. Bu ayinde de, müzik bulunur. Mukaddes olan ekmek, kırılınca, kurban icra edilmiş, ekmek, şaraba batırılıp yenilince de, tanrı ile mânevî olarak birleşilmiş olunurmuş. Yunanlılardaki (thusiai) ve (sphagia) ayinleri ile hristiyanlıktaki İşa-i Rabbânî ayini arasında benzerlik açıkça görülmektedir. [Bu mevzuya aşağıda devam edeceğiz.]
Îsâ aleyhisselâmın, kurtarıcı tanrı olarak kabulü, çarmıha gerildi denilmesi, kurban olarak telakki edilmesi, yukarıda zikir ettiğimiz, yunan putperest cemaatlerinin, hristiyanlığa etkilerinin bir sonucu olduğu muhakkaktır.
Hristiyanlarda (Vaftiz) ve (İşa-i Rabbânî) denilen 2 önemli ayin vardır. Vaftiz, hristiyanlığa kabul ayinidir. Kişi bununla, doğuştan gelen günahtan temizlenmiş kabul edilir. 2. ayin olan İşa-i Rabbânî, (Eucharist) veya (Mass Communion) veya (Holy Communion) denir ki (kudsi paylaşma) demektir.
Dr. Morton Scott Enslin, bu ayinle hristiyanlığın, Romalılar zamanındaki putperest fırkalardan birisi haline geldiğini itiraf ederek, aynı kitabının 2. kısmının 190. sayfasında diyor ki “Miladın 2. asrına doğru hristiyanlık, bozuk dinlerden birisi haline gelmişti.”
Lord Raglan, (The Origins of Religions) [Dinlerin Aslı] isimli kitabında, Roma imparatorluğu zamanındaki dini cemaatlerin ayinlerini beyan etmekte ve bu ayinleri, şimdiki hristiyan ayinlerinin aslı olarak görmektedir. Raglan diyor ki:
(Tarih öncesi devirlerde, genç bir adamı, kutsal kurban olarak seçmek ve onu bir sene boyunca imtiyazlı kişi kabul ederek her arzusunu yerine getirmek ve sene sonunda belli bir ayin tertip ederek, o kimseyi kurban edip, etini yemek, kanını içmek adeti, dinden haberleri olmayan bazı kavimlerde var idi. Kurban edilen kimsenin, etinden ve kanından tarlalara da serpilir, böylece toprağın bereketli olacağına inanılırdı. Kurbanlık seçilen kimsenin, kendi kavminin dini lideri ile anlaşarak, yerine başka birisinin kurban edilmesi de olurdu. Başka bir kimse kurban edildikten sonra, asıl kurban edilmesi lazım olan kişi, tekrar bir sene boyunca, yine imtiyazlı ve kutsal oluyor ve her arzusu yerine getiriliyordu. Senenin sonunda yerine, yine başka bir kimse kurban ediliyordu. Böylece, devamlı olarak kutsal sayılan ve her arzusu yerine getirilen imtiyazlı kişiler zuhûr etti. Bu ilk devamlı kutsal kişiler, kavimleri tarafından (kral) veya (yaşıyan tanrı) olarak telakki edilir oldular. Bu kutsal kişilerin insanlıklarının, yani bedenlerinin ayrı bir şahsiyet, ilahlıklarının ayrı bir şahsiyet olduğu kabul edilirdi. İlahın, tanrının bu kimselere hulul etmiş, vücutlarına girip yerleşmiş olduğu, bu kavmlerce kabul edilirdi. Bir müddet sonra, kavimleri, kutsal kabul ettikleri bu kimseleri, tanrı veya tanrının oğlu diyerek tapınmaya başladılar.
[Eski çağdaki putperestlerde veya çeşitli milletlerde, tanrıların, yarı tanrıların ve kahramanların efsanevi hikayelerine mitoloji denir.] Önce ayin vardır, sonra bu ayini izah için mitolojik hikayeler uydurulmuştur. Hayâlî tanrıların ölmesi veya dirilmesi ile kendilerinin kurtulacağı zan olunurdu.
Kurtarıcı tanrıya inanan kavimlerin ayinlerinin en mühimi, kişinin tanrı ile birleştiğine, bütünleştiğine inandıkları, sembolik et yeme ve içki içme ayinleridir. Kurtarıcı tanrı inancı, bir müddet sonra güneş tanrısı inancı ile birleştirildi. Her bir kurtarıcı tanrının, kış başlangıcında doğduğuna inanıldı. Kış başlangıcı ise, Julian takvimine göre 25 Aralıktır. Hristiyanlar da, Îsâ aleyhisselâmı kurtarıcı bir tanrı yaparak, bu tarihte doğduğunu kabul ettiler ve bu geceyi (milad) ve (Noel) olarak her sene kutlamaya başladılar.
Edward Carpenter, çeşitli kurtarıcı tanrı hikayeleri, mesela, yunanlıların (Dionysus)u, Romalıların (Hercules)i, Perslerin (Mithras)ı, Mısırlıların (Amonra, Oziris ve İzis)leri, kuzey Samiilerin (Baal)ı, Asur ve Babillilerin (Tammuz)u ile hristiyanların Îsâ aleyhisselâmın hayat hikayesi diye inandıkları şeyler arasındaki benzerliklere dikkati çekmektedir. Şöyle ki:
(1) Hepsi, Noel yani 25 Aralık veya buna yakın bir günde doğmuştur.
2) Hepsi, bakire annelerden doğmuştur.
3) Hepsi, bir mağara veya yeraltında bir mahzende doğmuştur.
4) Hepsi, insanlar için meşakkatlere katlanmışlardır.
5) Hepsi, nurlandırıcı, iyileştirici, kurtarıcı ve şefaat edici gibi isimler almışlardır.
6) Hepsi, karanlık güçler tarafından mağlub edilmişlerdir.
7) Hepsi, Cehenneme yahut arz küresinin diğer tarafına inmişlerdir.
8) Hepsi, yeniden dirilmiş ve insanların Cennete girmelerine öncülük etmişlerdir.
9) Hepsi, insanlar ile irtibat kuran azizler seçmişler ve vaftiz ayini ile cemaat kabul eden, dinler tesis etmişlerdir.
10) Hepsi, kurban yemekleri yenilerek anılmışlardır.) Lord Raglan’ın sözü burada tamam oldu.
Newyork Üniversitesinde tarih profesörü olan, Waelance Ferguson diyor ki (Hristiyanların yortuları, putperest yortuları ile aynı tarihlere rastlar. Mesela, Noel tarihi, İran ve Roma’da güneş tanrısı Mithrasın doğum tarihi idi. Ayrıca bu tarih çok eskiden beri putperest dünyasında önemli bir yortu günü idi.)
Mitoloji kahramanları üzerinde çalışmalarını (The Hero), (Kahramanlar) isimli kitabında toplıyan Lord Raglan, hikayelerde gördüğü hadiseleri 22 madde halinde sıralamış ve hangi mitoloji kahramanının hayat hikayesinde bunlardan kaç tanesinin geçtiğini tesbit etmiştir. Bu maddelerden 15 tanesinin, Îsâ aleyhisselâmı anlatan, bu günkü hristiyanlıkta bulunduğunu da, maddeler halinde bildirmiştir.
Bunlar da, hristiyanlığın kaynağının putperestlik olduğunu bize göstermektedir. [Daha sonra, (Teslisin batıllığının, Îsâ aleyhisselâmın sözleri ile ispatı) bahsinde bunlara bazı misaller vereceğiz.]
Meşhur felsefeci ve tarihçi Winwood Reade diyor ki (Hristiyan âlemi putperest alemine hâkim olunca, putperest âlemi de, hristiyanlığı bozdu. Oziris ve Apollo masalları, Îsâ aleyhisselâma atf edildi. Yahudilerin inandıkları ve Îsâ aleyhisselâmın tebliğ ettiği, tevhidin yani tek Allaha îman yerini, [Brahmanizmde de bulunan ve] Mısırlıların ihdas ettikleri ve Eflatun tarafından felsefeye sokulan, teslis (Trinity) yani 3 tanrı inancı aldı. (Bana iyi demeyin, iyi bir tanedir. O da Allahtır) diyen bir zâtın kendisi bizzat Allah yerine konuldu veya birin üçte biri denildi.) Pakistan’daki Peşaver Üniversitesi müderrisinin kitabından tercüme tamam oldu.)]
[Bütün bunlar gösteriyor ki hristiyanlık, Îsâ aleyhisselâmın tebliğ ettiği ve Mûsâ aleyhisselâmın şeriatının devamı olan (Nasranilik) değildir. Îsâ aleyhisselâmın ismi arkasına sığınmış, putperestliğin karıştırıldığı, akıl ve mantığın kabul edemeyeceği bir dindir. Hristiyanlıktaki vaftiz ve İşa-i Rabbânî gibi ayinlerin, İsevilikte bulunmayıp, sonradan putperestlikten alınarak İseviliğe karıştırıldığını ve Îsâ aleyhisselâm bir insan ve Peygamber iken sonradan tanrılaştırıldığını, pek çok hristiyan din adamı, profesörler, ilim ve fen adamları açıkça yazmaktadırlar. Papazlar, bu yazılara ve İslam âlimlerinin kendilerine tevcih ettikleri sorulara cevap vermek yerine, bu kitapları toplattırıp yok etmek yolunu seçmekte ve eskisinden daha fazla, yalan, yanlış ve mantıksız yazılarla dolu, yeni kitaplar ve risaleler yazmakta ve dağıtmaktadırlar. Bu da bize gösteriyor ki 19. ve 20. asırda hristiyanlık tamamen iflas etmiş, boş ve batıl olduğu iyice anlaşılmıştır.]
Tavsiye Yazı —> Papazların cevap veremediği sorular nelerdir?
TESLİSİN BATILLIĞININ ÎSÂ ALEYHİSSELÂMİN SÖZLERİ İLE İSBATI
İncillerde, teslis (trinite) îtikadının [inancının] batıllığını ispat eden pekçok âyetler vardır.
[Bu ayetlerin zikrinden evvel, burada hristiyanlığa sonradan karıştırılan teslis [3 tanrı] inancının nereden geldiği hakkında kısaca malumat vermek faydalı olacaktır. Âdem aleyhisselâmdan beri gelen bütün ilâhî dinler, tek hâlik ve mâlik olan bir yaratıcıya inanmayı emretmiştir. Bütün bu dinlerde bu yaratıcının ismi (ALLAH)dır. Teslise, yani 3 tanrıya inanmanın doğru bir şey olmadığını, akıl-ı selim sâhibi olan herkes anlar. Havarilerden olan Barnabasın yazmış olduğu İncilde de, Allahü teâlânın bir olduğu bildirilmiştir. Barnabas İncili, türkçe olarak da 1987 de İstanbul’da bastırılmıştır. İnciller, yunancaya ve latinceye tercüme edilirken, o zamana kadar yüzlerce tanrısı olan putperest Romalılar, tek tanrıyı az görerek, onu çoğaltmak istediler. Bunu, ilk defa, Yuhanna İnciline soktular. Zaten, aslı kaybolmuş olan İncili, iyice tahrif ettiler. Bu fikir, Roma İmparatoru Büyük Kostantin’in 325 senesinde topladığı Konsilde yani ruhban meclisinde zorla kabul ettirildi. Bunun sebebi de, Yunanlıların Eflatun felsefesine bağlı olmaları idi. Eflatun’un felsefesinin aslı 3’e dayanır. Eflatun her şeyi 3’e böler. Mesela, edep 3 his kuvvetine dayanır: Ahlak, akıl ve tabiat. Tabiat da nebat, hayvan ve insan olarak 3’e ayrılır. Eflatun esasta dünyayı yaratan kudretin tek olduğunu düşünmekle beraber, onun 2 yardımcısının daha olabileceğini ileri sürmüştü. Bu da, teslis fikrinin doğmasına sebep oldu. Teslis inancı, ilk defa Yuhanna İncilinde görüldüğü hâlde, Yuhanna İncilinin içinde, Allahü teâlânın bir olduğunu ispat eden âyetler vardır. Bunlardan bazılarını aşağıda zikir edeceğiz.]
Yuhanna İncilinin 17. babının 3. âyetinde Îsâ aleyhisselâm, (Ey Baba, ebedî hayat [ahiret hayatı], hakiki bir Allah olan Seni ve Senin gönderdiğin Îsâ Mesihi bilmelerinden ibarettir) demektedir. Bu ayette Allahü teâlânın hakiki ebedî hayat sâhibi (BİR) olduğu ve Îsâ aleyhisselâmın, Allahü teâlâ tarafından gönderilmiş bir resûl olduğu, açıkça bildirilmiştir.
Bu âyete göre Yuhanna İncili, ebedî hayat yani ahiret hayatına îman etmeyi, yani Allahü teâlânın varlığı ve birliği ile Peygamberlere imanı emredince, bunun aksi olan teslis inancının, ebediyyen kabulü mümkün olmayan bir hata olduğunu tenbih eder. [Yuhannanın bu âyetinde, Îsâ aleyhisselâmın bir haberci, bir Peygamber olduğu bildirilmiştir. Sonradan bunun tersini düşünmek ve buna inanmak açık bir sapıklık olup ebedî hayatı, ahiretteki sonsuz saadeti yok etmektir. Yuhanna İncilinin 17. babının başında, Îsâ aleyhisselâm çarmıhta iken yaptığı duada şöyle demektedir: (Ebedî hayat, seni yalnız gerçek Allah’ı ve gönderdiğin Îsâ Mesihi bilmektir) [Âyet 3]. Îsâ aleyhisselâm burada, tek mâbudun, tek ibâdete lâyık olanın, Allahü teâlâ ve kendisinin de Onun kulu ve resûlü olduğunu bildirmektedir. Allahü teâlâyı, bir olan rab, kendisini de Peygamber olarak kabul edip, îman edilmedikçe ebedî hayatın, Cennet hayatının olamayacağını haber vermektedir. Îsâ aleyhisselâmın ve diğer bütün Peygamberlerin “aleyhimüsselâm” haber verdikleri şey de zaten budur. Yani Allahü teâlânın varlığına ve birliğine îman ve Onun Peygamberini tasdik etmektir.] İşte bu ebedî olan ahiret hayatı inancı, tam ve doğru olarak, ancak İslamiyette vardır. Çünkü hristiyanlar, teslis uçurumuna düştüklerinden, yahudiler, Îsâ aleyhisselâmın Peygamberliğine inanmadıklarından [ve o yüce Peygambere çirkin iftirâ yaptıklarından ve Muhammed aleyhisselâma inanmadıklarından], putperestler [ve hiçbir dine inanmayanlar, ateistler de], bütün Peygamberleri inkâr ettiklerinden, onlar için hakiki saadet hayatı, yani Cennet hayatı olamaz. [Bunlar, Allahü teâlâyı ve Onun Peygamberlerini inkarlarının, iftirâlarının ve düşmanlıklarının cezası olarak, ebediyyen Cehennemde kalacaklardır. Azap dolu, elim bir Cehennem hayatı yaşayacaklardır.]
Markos İncilinin 12. babının 29. ayeti ve devamında, Îsâ aleyhisselâma emirlerin en mühim ve birincisinin hangisi olduğunu soran bir yahudi alimine, Îsâ aleyhisselâm, (Dinle ey İsraili: Allah’ımız Rab, bir olan Rabdır. Ve Allah’ın olan Rabbi, bütün kalbinle, bütün canınla, bütün fikrinle ve bütün kuvvetinle seveceksin. İkincisi, komşunu kendin gibi seveceksin. Bundan daha büyük başka bir emir yoktur. Yahudi ona, çok iyi ey Muallim! Hakikat üzere dedin ki Allah birdir. Ondan başkası yoktur ve Onu bütün kalbinle, bütün fikrinle, bütün kuvvetinle sevmek ve komşunu kendin gibi sevmek, bütün yapılan ibâdetlerden ve kurbanlardan üstündür dedi. Îsâ da onun akllıca cevap verdiğini gördüğü vakit kendisine, sen Allah’ın melekutundan uzak değilsin dedi), demektedir.
Matta İncilinin 22. babının 36, 37 ve 38. ayetlerinde, Îsâ aleyhisselâma, (Ey Muallim! Şeriatte en büyük emir hangisidir?) diye sorulunca, (Îsâ ona dedi: Allah’ın olan Rabbi bütün kalbinle, bütün canınla, bütün fikrinle seveceksin. Büyük ve birinci emir budur) demektedir. 40. âyetinde ise, bütün şeriat ve Peygamberlerin bu emre bağlı olduğu bildirilmektedir. [Matta ve Markos İncillerinde Allah’ın bir olduğu açıkça yazılıdır ve Baba kelimesi Rab ve sâhip ve hakim demektir. İnsanın babası demek değildir.]
[İncile mülhak olan ve İncilden kabul edilen mektuplarda da, Allahü teâlânın bir olduğunu bildiren ibareler vardır.
Pavlosun Galatyalılara mektubunun 3. babının 20. âyetinde, (ve ALLAH BİRDİR) demektedir.
Pavlosun Efeslilere (Efesoslulara) mektubunun 4. babının 4, 5 ve 6. ayetlerinde, (Beden bir ve ruh bir, Rab bir, îman birdir. Cümlenin üzerinde ve cümle ile ve cümlede cümlenin ALLAH’I ve Babası birdir) demektedir.
Birinci Timoteosanın 1. babının 17. âyetinde, (Şimdi devirlerin melikine, zeval bulmaz, göze görünmez TEK ALLAH’a ebedler ebedince hürmet ve izzet olsun) demektedir.
2. babın 3, 4. ve 5. ayetlerinde, (Kurtarıcı Allah’ın indinde [Yüksek mevkide olanlara duâ , niyaz ve teşekkür etmek] iyi ve makbuldür. O istiyor ki bütün insanlar kurtulsunlar ve hakikat bilgisine gelsinler. Çünkü ALLAH BİRDİR ve Allah ile insanlar arasında bir beyancı [haberci, resûl, elçi] vardır) demektedir. Yehudanın mektubunun 25. âyetinde, (Kâdir olan kurtarıcımız TEK ALLAHA) demektedir.]
Tevratta, [hakiki İncilde ve] bütün semavi kitaplarda, [ve bütün Peygamberlerin şeriatlerinde] açıkça bildirilen ilk emir ve vasiyet tevhiddir. Yani Allahü teâlânın varlığına ve bir olduğuna inanmaktır. Eğer, ilk ve en mühim emir teslis olsaydı, Âdem aleyhisselâm ve ondan sonra gelen bütün Peygamberler “aleyhimüsselâm” bunu açıkça beyan ederlerdi. O Peygamberlerden hiç biri böyle bir şey bildirmedi. Teslis fikrinin, hakikatte mevcûd olmadığı, sonradan meydana çıktığı, buradan da anlaşılmaktadır.
[Ahd-i cedidin bu âyetleri, hristiyanların (3 Allaha îman) fikrini kesinlikle ortadan kaldirmiştir. Îsâ aleyhisselâm burada, bir olan Allahü teâlâya imanı, Onu her şeyden çok sevmeyi açıkça emretmektedir. Pavlos da, mektuplarında, çeşitli vesileler ile Allahü teâlânın bir olduğunu yazmıştır. Eğer hristiyanların inandıkları gibi, Îsâ aleyhisselâm da Allah olsaydı, birinci emrolarak kendisini sevmek lazım olduğunu ve Allah’ın 3 olduğunu söylerdi.
Tevratta da, Allahü teâlânın bir olduğunu bildiren, pekçok yerler vardır.
Kitâb-ı istisnanın (Tesniyenin) 4. babının, 39. âyetinde (ve bugün bil ve yüreğine koy, iyice inan ki yukarıda göklerde ve aşağıda yerde RAB O ALLAH’dır, başka yoktur) demektedir.
6. babının 4. ve 5. ayetlerinde ise, (dinle ey İsrail: Rab, BİR OLAN RABDIR ve Allah’ın olan Rabbi bütün kalbinle ve bütün canınla ve bütün kuvvetinle seveceksin) demektedir.
32. babının 39. âyetinde de, (Şimdi görün ki Ben, Ben Oyum ve nezdimde ilah yoktur. Ben öldürürüm ve ben diriltirim) demektedir.
Kitâb-ı Eş’iya (İşaya)nın 40. babının 25. ve 26. ayetlerinde, (Beni kime benzeteceksiniz ki ben ona müsavi olayım? Kuddus [olan Allah] diyor. Gözlerinizi yukarı kaldırın ve görün. Bunları kim yarattı) demektedir.
43. babın 10. ve devâmındaki ayetlerinde, (RAB diyor: Siz şahitlerin ve seçtiğim kulumsunuz, ta ki bilip bana inanasınız ve benim O olduğumu anlayasınız. Benden önce Allah olmadı ve benden sonra olmayacak. Ben, ben Rabbim ve benden başka kurtarıcı yoktur. RAB diyor, BEN ALLAH’IM) demektedir.
45. babın 5. âyetinde, (RAB benim ve başkası yoktur. Benden başka Allah yoktur) demektedir.
Malakinin [Malahıyanın] 2. babının 10. âyetinde, (Hepimizin babası bir değil mi? Bizi bir Allah yaratmadı mı?) demektedir.
Yine Kitâb-ı Eş’iyanın 45. babının 18. âyetinde, (Çünkü gökleri yaratan RAB, dünyaya şekil veren ve onu yaratan, onu pekiştiren ve onu boşuna yaratmayan, üzerinde oturulsun diye ona şekil veren Allah şöyle diyor: RAB, benim ve başkası yoktur) demektedir.
21 ve 22. ayetlerinde ise, (ben RAB değilmiyim? ve benden başka Allah yoktur. Benden başka hak Allah ve kurtarıcı yoktur. Ey yeryüzünde olanlar, hepiniz bana dönünüz ve kurtulun. Çünkü, Allah benim ve başkası yoktur) demektedir.
46. babın 9. âyetinde ise, (Allah benim, başkası yoktur. Ben Allah’ım ve benim gibisi yoktur) demektedir.
(Kitâb-ı mukaddes)in eski Ahd kısmına da inanan hristiyanlar, bu âyetler karşısında acaba ne yaparlar. Çünkü, bu âyetler, her nasıl olursa olsun, ister oğul denilsin, ister ruh-ül-kuds denilsin, bir olan (ALLAHÜ TEÂLÂ)dan başka bir ilaha inanmayı reddetmiştir. Allah’ın bir olduğunu, eşi ve benzeri olmadığını katî [kesin] olarak bildirmiştir. Hristiyanlar teslise, 3 tanrıya inanarak bu âyetleri inkâr ediyorlar.]
Markos İncilinin 13. babının 32. âyetinde, Îsâ aleyhisselâm, (Fakat bugün ve bu saat hakkında ne gökteki melekler, ne oğul, Babadan başka kimse bir şey bilmez) demektedir. Ancak, Babanın bildiğini, bildirmektedir.
Matta İncilinin 20. babının, 20. ayeti ve devâmında, (Bir kadın Îsâ aleyhisselâma gelip, melekutunda bu 2 oğlumun biri senin sağında, biri solunda oturmalarını emreyle dedi. Îsâ aleyhisselâm cevabında: Sağımda ve solumda oturmayı ihsan etmek benim elimde değildir. Fakat Babam tarafından kimler için hazırlanmış ise, onlara verilecektir dedi) demektedir.
[Markos İncilinde bildirildiği gibi, Îsâ aleyhisselâm, kıyametin ne zaman kopacağını kendisinin bilmediğini, ancak Allahü teâlânın bildiğini haber vermiştir. Bunu herkese bildirmekten çekinmemiştir. Allah’ın oğlu veya Allah olduğuna inanılan kimse, bunu bilmez mi? Bazı hristiyanlar, bunu çeşitli şekillerde te’vil etmeye çalışmışlar ise de, yaptıkları te’vîlleri kendileri de beğenmemişlerdir.]
Mevcûd İncillerdeki ve eski ahiddeki zikrettiğimiz âyetler, teslis akidesinin [inancının] batıllığını [yanlışlığını] haykırmaktadır. Çünkü bu âyetler, ilim ve kudreti, Îsâ aleyhisselâmın kendisinden kaldırarak, Allahü teâlâya tahsis etmektedir.
Matta İncilinin 19. babının 16 ve 17. ayetlerinde, (Biri İsaya gelip dedi: Ey kerim olan Muallim! Ebedî hayata kavuşmam için ne iyilik yapayım? Îsâ ona dedi: Niçin bana kerim diyorsun? Bir olan Allahtan başka kerim yoktur) demektedir. Bu âyet teslisi kökünden yok eder.
[Îsâ aleyhisselâmın bu sözleri, İngiliz ve Amerikan bible şirketlerinin, 1303 kameri [m. 1886] senesinde İstanbul’da bastırdıkları (Kitâb-ı mukaddes)de aynen yazılıdır. Birleşmiş Kitâb-ı mukaddes cemiyetlerinin 1982 baskılı (Kitâb-ı mukaddes)inde bu 17. ayeti (Îsâ ona dedi: İyilik için neden bana soruyorsun? İyi olan biri vardır) olarak yazmaktadır. Görülüyor ki (bir Allahtan başka kerim yoktur) sözü değiştirlimiştir. Allah’ın bir olduğu sözü kaldırılmıştır. Böylece, Kitâb-ı mukaddesin her asırda yapılan değiştirilmelerine, bir yenisi daha katılmıştır.]
Matta İncilinin 27. babının 46. ve 50. ayetlerinde, Îsâ aleyhisselâmın çarmıh üstünde iken yüksek sesle, (Eli, Eli, lima sebakteni, yani, Allah’ım, Allah’ım, beni niçin terkettin, bıraktın) diye bağırdığı, Luka İncilinin 23. babının 46. âyetinde de, Îsâ aleyhisselâmın yüksek sesle, (Ey Baba, ruhumu ellerine bırakıyorum) diye nida ettiği yazılıdır. Bu âyetler, Îsâ aleyhisselâmın ulûhiyyet sâhibi olmadığını, şeksiz ve şüphesiz açıkça bildirmektedir.
[Eğer Îsâ aleyhisselâm, aynen Rab olsaydı, hiç kimseden yardım istemezdi. Senin ellerine ruhumu teslim ediyorum demezdi. Hiç ilah ölür mü? Hiç ilah başkalarından yardım ister mi? Kederlenir, üzülür mü? Allah’ın ebedî, bekâ sâhibi ve diri [hay] ve ölümsüz olması ve kimseye muhtaç olmaması lâzımdır. Bunun böyle olduğu, Ahd-i atikte de açıkça yazılıdır.
Kitâb-ı Eş’iya [İşaya]nın 40. babının 27 ve 28. ayetlerinde, (Ey İsrail, bilmedin mi? işitmedin mi? dünyanın uçlarını [yeri, göğü] yaratan Allah, zayıflamaz ve yorulmaz. Onun hikmetinin derinliğine erişilmez) demektedir. 44. babının 6. âyetinde, (İsrailin meliki ve kurtarıcısı ve İsrailin ordularının Rabbi şöyle diyor: İlk, evvel benim ve ahir, son benim ve benden başka ilah yoktur) demektedir.
Kitâb-ı Ermiya [Yeremya]nın 10. babının 10., 11. ve 12. ayetlerinde, (Fakat RAB hak Allahtır, hay, diri ve ebedî olan [yani kendisine ölüm gelmiyecek olan] meliktir. Gazabından dünya titrer ve gazabına milletler dayanamaz. Gökleri ve yeri halk etmeyen ilahlar, yerin ve göklerin altında mahvolacaktır. Rab, yeri kuvveti ile yarattı. Dünyayı hikmeti ile tesis etti. Gökleri, ilmi ile yaydı) demektedir.
Ahd-i atikin bu ayetlerinden de anlaşılacağı gibi, Allahü teâlâ birdir, sonsuz kuvvet sâhibidir. Hristiyanların îtikadına [inancına] göre, Îsâ aleyhisselâm [haşa] asılırken kendisine sığındığı ve yardımını istediği bir Allahtır. Hristiyanlar, tanrı kabul ettikleri Îsâ aleyhisselâmın öldüğüne inanmakla kalmazlar. Aynı zamanda, öldükten sonra, insanların günahlarına kefaret olarak Cehenneme gireceğine inanırlar. Îsâ aleyhisselâmın Cehenneme gireceğine, Petrus’un 1. mektubunun 3. babının 18. ve 19. ayetlerini delil getirirler.
Rahmetullah Efendi “rahmetullâhi aleyh” (İzharü’l-hak) kitabında, hristiyanların bu îtikatlarını ve bu husustaki papazların yazılarını ve cevaplarını bildirirken diyor ki: Meşhur papaz Martiros bir toplantıda, (Îsâ hiç şüphesiz bizler için insanlığı kabul etmiştir. Bunun için, insanlara gelen ve gelecek olan bütün dert ve belalara katlanması lazım idi. Nitekim hepsine katlandı. Onun için, Cehenneme de girdi ve azap olundu. Cehennemden çıkarken, kendisinden önce Cehenneme girmiş bulunanların hepsini de beraber çıkardı) demiştir. Bu hususta hristiyan fırkaları arasında îtikat farklılıkları vardır. Böyle inandıkları bir zâtı, her yerde, her ân, hazır ve nazır, her şeye hakim ve mâlik bir Allah kabul etmektedirler.]
Yuhanna İncilinin 20. babının 14. ve sonraki ayetlerinde, (Îsâ Mecdelli Meryeme göründü. Ve ona, bana dokunma! Çünkü ben daha Babâmin yanına çıkmadım. Fakat kardeşlerime [Havarilere] git ve onlara söyle: Benim Babama ve sizin babanıza, benim Allah’ıma ve sizin Allah’ınıza çıkıyorum dedi) demektedir.
Bu ayetlerden anlaşılıyor ki Îsâ aleyhisselâmın kendine oğul ve Allahü teâlâya, Baba tabirini kullanması yalnız kendisi için değildir. Konuştuğu şivenin, lisanın bir hususiyeti olarak kullanılan, mecazi bir tabirdir. Bu sözün, zâhiri mânâsına göre, Îsâ aleyhisselâm, Allahü teâlâya oğul olmakta ise de, aynı ayetlerde, (Benim Allah’ım ve sizin Allah’ınız) diyerek, Allahü teâlâyı mâbud, ilah tanımaktadır. Ayrıca, kendisi ile havarileri bir saymış, ortak yapmıştır.
[(Benim babama ve sizin babanıza) dedikten sonra, bu sözünden maksat, benim Allah’ım ve sizin Allah’ınız demek olduğunu, tek bir Allah’ın kulları olduklarını söylemiştir. Böylece kullukta havariler, Îsâ aleyhisselâma ortak olmuşlardır. Îsâ aleyhisselâm, Allahü teâlâ için, (Babama) demesinden, ilah olarak kabul edilirse, (Babanıza) dediği için de, havarileri ona ortak birer ilah kabul etmek lazım gelir. Îsâ aleyhisselâm hayatta iken, havarilerden hiçbiri onu bir ilah, bir Allah olarak kabul etmemiş, Allah’ın oğlu dememiştir. Bu vasf hristiyanlara göre, öldükten ve göğe çıkarılmasından çok sonra kendisine verilmiştir. Bunlar da gösteriyor ki Îsâ aleyhisselâm, Allah değildir. İbnullah, yani Allah’ın oğlu da değildir. Ancak, Abdullahtır. Yani Allah’ın kuludur.]
Yuhannanın 14. babının 28. âyetinde, Îsâ aleyhisselâmın, (Baba benden büyüktür) dediği yazılıdır. Îsâ aleyhisselâm, Allahü teâlânın, kendisinden büyük olduğunu söylemektedir. Hristiyanların, Îsâ aleyhisselâma, Allahtır demeleri, açıkça görülen [ve bütün tahriflere, teslis inancının sokulmasına rağmen, bu günkü İncillerin bildirdiği] bir hakikati inkâr etmek olur.
[İncil ibraniceden yunanca ve latinceye tercüme edilirken, çok yanlış ve anlamadan tercüme edilmiştir. Böyle olduğu teslis inancında da, hemen görülür. Çünkü, İbranicede (Baba) kelimesi, yalnız bir insanın kendi babası değil, aynı zamanda, (Hürmete lâyık büyük bir şahsiyet) mânâsına da gelmektedir. Bunun için, Kurân-ı Kerîmde, İbrahim aleyhisselâmın amcası olan Azere, (Azer denilen babası) denilmektedir. Çünkü, asıl babası, Taruh ölmüştü. Amcası Azerin yanında yetişmiş ve o zamanki adete uyarak, ona baba demişti. İbrahim aleyhisselâmın babasının Taruh olduğu, İncilin Ahd-i atik kısmında da yazılıdır. [Tekvîn: 11-31] Türkçede de, bunun gibi, olgun, yardım sever, konuştuğu dinlenir kimselere (ne baba adam!) deriz. Bunun gibi (Oğul) kelimesi de, ibranicede çok kereler, bir şahsın rütbece veya yaşca kendisinden daha küçük olan, fakat kendisine son derece sevgi ile bağlı bulunduğu bir şahsı, tasvir etmek için kullanılmaktadır. Daha önce zikir ettiğimiz gibi, Matta İncilinin 5. babının 9. âyetinde, (ne mutlu sulh edicilere! Zira onlara Allah’ın oğlu denilecektir) demektedir. Görülüyor ki burada (Oğul) kelimesi (Allah’ın sevgili kulu) mânâsına gelmektedir. Hiçbir hristiyan, İncildeki bu ve bunun gibi daha pekçok ayeti delil getirerek, bu ifadelerin kullanıldığı kimseleri ulûhiyyet derecesine çıkarmamıştır. O hâlde hakiki İncilde (Baba), mübarek bir mevcûd, yani Allahü teâlâ, (Oğul) kelimesi de, Onun sevgili kulu olarak beyan edilmiştir. Akılları ancak bu günlerde başlarına gelen hristiyanların büyük kısmı, (hepimiz Allah’ın kulu, çocuğuyuz. Allah hepimizin rabbi, babasıdır. İncildeki (Baba) ve (Oğul) kelimelerini böyle anlamak lâzımdır) demektedirler. İbranice olan asıl İncil nüshası, tercüme edilirken, daha birçok kelimenin de (baba ve oğul) gibi, yanlış tercüme edildiği ispat edilmiştir. Nitekim bununla ilgili bazı tafsilat daha sonra gelecektir.]
Yuhanna İncilinin 14. babının 24. âyetinde, Îsâ aleyhisselâmın, (İşittiğiniz sözler benim değildir. Fakat beni gönderen Babanındır.) Ve onuncu âyetinde (Ben size söylediğim sözleri kendiliğimden söylemem) dediği bildirilmektedir.
[Amâl-i rusülün [Resûllerin işlerinin] 2. babının 22. âyetinde, (Ey İsrail erleri; bu sözleri dinleyin: Nasralı İsayı yani Allah tarafından tasdik edilmiş olan adamı, siz kendiniz bilirsiniz) demektedir.
3. babının 26. âyetinde ise, (Allah her birinizi kötülüklerinden döndürerek mübarek kılmak için, oğlunu kıyam ettirip, önce size gönderdi) demektedir.
Dördüncü babının 30. âyetinde, (Mukaddes oğlun İsanın ismi ile alâmetler ve harikalar olsun diye) demektedir.] Bu ayetlerde, Îsâ aleyhisselâmın Peygamberliği ve Allahü teâlânın vahyetmesi ile konuşmuş olduğu, açıkça bildirilmektedir.
Matta İncilinin 23. babının 8, 9 ve 10. ayetlerinde, Îsâ aleyhisselâmın, (Fakat siz Rabbi diye çağırılmayı istemeyiniz. Zira sizin mualliminiz birdir. Yani Mesihtir. Cümleniz kardeşlersiniz. Yeryüzünde kimseyi Babamız diye çağırmayın. Zira babanız birdir. O dahi göklerdedir. Ne de efendi diye çağrılın, çünkü efendiniz birdir, Mesihtir) dediği bildirilmektedir. Bu ayetlerde de, (Baba) kelimesinin mecazi mânâ ile kullanılmış olduğu ve Îsâ aleyhisselâmın mertebesinin, ülûhiyet [ilahlık] makâmı olmayıp, bir muallim ve bir terbiyeci ve ıslah edici, yani bir Peygamber olduğu bildirilmektedir.
Matta İncilinin 26. babının 36. âyetinde ve devâminda, (O zaman Îsâ onlarla beraber Cetsemane denilen bir yere gelerek, Petrus ile Zebedi’nin 2 oğlunu yanına aldı ve şakirdlerine: Ben şuraya gidip duâ edinceye kadar, siz burada oturun, dedi. Kendisi çok sıkılmaya ve kederlenmeye başladı. O zaman onlara, canım ölüm derecesinde çok kederlidir, mahzundur. Burada durup benimle uyanık olun dedi. Biraz ileri gidip yere kapanıp: Ey Baba! Eğer mümkün ise bu kaseyi benden al. Senin istediğin gibi olsun, diye duâ etti. Îsâ şakirdlerin yanına geldi. Onları uykuda buldu. Petrus’a dönerek nasihat etti. İkinci kere gidip, ey Baba, eğer ben, o kasedekini içmeden almak mümkün değil ise, senin irâden olsun, diye duâ etti. Tekrar şakirdlerin yanına geldi. Onları yine uykuda buldu. Tekrar uzaklaşıp, aynı sözleri söyleyerek 3. defa aynı duâyı yaptı) demektedir.
Hristiyanların, Îsâ aleyhisselâma iftirâ ederek, Onu ülûhiyet derecesine yükseltmelerine cevap olarak, İncillerde başka hiçbir delil olmasa bile yukarıdaki Îsâ aleyhisselâmın kendisinin bir kul, Babanın da, bir olan Allahü teâlâ olduğu anlaşılan bu sözleri kâfidir. Îsâ aleyhisselâm, hristiyanların zannettikleri gibi, Allah’ın biricik oğlu olup insanlığı kurtarmak için gelmiş olsaydı, ölüm korkusu ile muzdarip ve mahzun olur mu idi? Yerlere kapanıp kaseyi benden al diye yalvarır, duâ eder mi idi? [İncillerde Îsâ aleyhisselâm kendinden bahs ederken (insanoğlu) demektedir. Bunu hristiyanlar da bildikleri hâlde (insanoğlu=Allah) gibi mantıksız bir îtikada [inanca] düşmüşlerdir.]
Hristiyanlar, teslis yani 3 tanrı inancını İncillerde gördükleri (Baba), (Oğul) kelimelerinden çıkarmışlar ve misli görülmemiş batıl bir îtikat ortaya koymuşlardır. Îsâ aleyhisselâm, kendisi için (Allah’ın oğlu) demeyip, pekçok yerlerde (İbn-ül-insan=insanoğlu) tabir etmiştir. [Eğer hakikaten İbnullah olsaydı, İbn-ül-insan demezdi. Çünkü, bir kimseye ismi sorulunca kendi ismini söyler, başka bir isim söylemez.]
Hristiyanlar, bu teslis akidesine, Yuhanna İncilindeki mânâsı şüpheli bazı ibarelerden dolayı düşmüşlerdir. Halbuki Yuhannaya nisbet edilen İncil, diğer İncillerden çok sonra ve Yunanistanda yazılmış olduğu, herkesin malumudur. Yuhanna İncilinin içinde uydurma pekçok sözler vardır. Hatta, (İzhar-ül-hak) kitabının müellifi Rahmetullah efendi, kitabının önsözünde, Yuhanna İncilinin mecazi sözlerle dolu olduğunu, te’vîlsiz anlaşılacak yerlerinin de, az olduğunu bildirmiştir. Zaten mevcûd İncillerde, Îsâ aleyhisselâmın sözlerinin çoğu teşbihler ve misaller ile bir muama [bilmece] gibi kapalı ve mücmel [kısa] olarak yazılıdır. Talebelerinin dahi, tefsir edilmedikçe, izah edilmedikçe, kolayca anlayamadıkları sözlerdir. Hatta, Markos İncilinin 15. babının 39. âyetinde, (İsanın karşısında duran yüzbaşı, onun böyle ruhunu verdiğini görünce, gerçek, bu adam Allah’ın oğlu imiş) demektedir. Luka İncilinin, 23. babının 47. âyetinde, (Yüzbaşı, vaki olanı gördüğü zaman, gerçek, bu sâlih bir adam idi) dediği yazılıdır. Lukanın bu sözü, Markostaki (Gerçek bu Allah’ın oğlu imiş) kelamından maksadın, (Gerçek bu sâlih bir kul imiş) demek olduğunu göstermektedir.
Matta İncilinin 5. babının 9. âyetinde, Îsâ aleyhisselâmın, (Ne mutlu sulh edicilere! Çünkü, onlar Allah’ın oğulları diye çağırılacaklardır) ve 44. ve 45. ayetlerinde, (Size eza edenlere duâ edin. Ta ki siz semavatta olan Babanızın oğulları olasınız) dediği yazılıdır. [Bu ayetlerde Îsâ aleyhisselâm, sulh edici ve affedici kimseler için, (Allah’ın oğulları), Allahü teâlâ için de, (Baba) kelimesini kullanmıştır. Bu kelimelerin mecazi olduğu meydandadır. Bunun gibi, Kitâb-ı mukaddeste (Ahd-i atik ve ceditte) kötü ve günahkar olan insanlar için, iblisin oğlu, şeytanın oğlu kelimeleri kullanılmıştır.]
Yuhanna İncili 8. babının 39. ve sonraki ayetlerinde diyor ki (Yahudiler İsa’ya, bizim pederimiz İbrahim’dir dediler. Îsâ onlara, İbrahimin evladı olsaydınız onun yaptıklarını yapardınız. Fakat beni, yani Allahtan işittiği hakikati size söylemiş olan adamı, şimdi öldürmeye çalışıyorsunuz. İbrahim bunu yapmadı. Siz babanızın işlerini yapıyorsunuz. Ona; biz zinadan doğmadık. Bizim bir babamız var. O da Allahtır dediler. Îsâ onlara, eğer Allah sizin Babanız olsaydı, beni severdiniz. Çünkü ben, Allahtan çıkıp geldim. Ben kendiliğimden gelmedim. Fakat beni O gönderdi. Söylediğimi niçin anlamıyorsunuz? Çünkü benim sözümü dinleyemezsiniz. Siz babanız şeytandan, iblistensiniz ve babanızın isteklerini yapmak istiyorsunuz, dedi.)
Burada yahudilerin, (Biz zinadan doğmadık, babamız vardır. O da Allahtır) demelerinden maksatları, babamız Allahtır, demek değildir. Maksatları, Îsâ aleyhisselâmın babasız olmasına itiraz etmekle beraber, kendilerinin İbrahim aleyhisselâmın neslinden olduklarını bildirmektir. Madem ki Yuhanna İncili, hristiyanların îtikatlarına [inançlarına] göre, mevsuktur. Biz de onu şahit olarak getiririz [sözümüzü ona göre söyleriz]. Yuhannanın bu ayetlerine, yani yahudiler kendilerine Allah’ın oğlu dedikleri ve Îsâ aleyhisselâm da onları reddederek, şeytanın çocukları dediğine bakılıça, bu tabirlerin mecaz olduğu hemen ortaya çıkar.
Yuhannanın 1. mektubunun 3. babının 9. âyetinde, (Her Allahtan doğmuş olan günah işlemez), 10. âyetinde ise, (Allah’ın çocukları ile iblisin çocukları böylece belli olur ki) ve 5. babının başında, (Îsâ Mesihtir, diye îman ederler. O da Allahtan doğmuştur ve tevlid edeni seven her adam, ondan doğmuş olanı sever. Ne zaman Allah’ı sever ve onun emirlerini yaparsak, bununla Allah’ın çocuklarını sevdiğimizi biliriz) demektedir.
Romalılara mektubun 8. babının, 14. âyetinde, (Allah’ın ruhu ile irşad olunanların [sevk edilenlerin] hepsi Allah’ın oğullarıdır) demektedir.
Pavlos’un Filipelilere yazdığı mektubun 2. babının 14. ve 15. ayetlerinde, (Her şeyi söylemeden ve çekinmeden yapın. Ta ki hayat sözünü sıkı tutarak, dünyada nurlar olarak, aralarında göründüğünüz eğri ve sapık neslin ortasından kusursuz ve saf Allah’ın lekesiz çocukları olasınız) demektedir.
[Kitâb-ı Eş’iya [İşaya]nın 43. babının 6. ve 7. ayetlerinde, (Oğullarımı uzaktan ve kızlarımı yerin ucundan, yani izzetim için yarattığım ve kendisine şekil verdiğim, kendisini vücuda getirdiğim, ismim ile çağırılan her adamı getir diyeceğim) demektedir.
Kitâb-ı mukaddesin bu ayetlerindeki Allah’ın oğlu, Allah’ın oğulları, çocukları lafzları mecazi olup hakiki mânâ verilerek, Allahü teâlâya (Baba) denilemez. Hristiyanlar da, bu ayetlerdeki (Oğul) kelimesini, mecazi olan, (Allah’ın sevgili kulu) mânâsına alıp, bu kimselerin hiç birisine, ülûhiyet nisbet etmemişlerdir. Bütün hristiyanlar burada, Allahü teâlânın yegane hâkim olduğunu kabul etmişler. Fakat sıra Îsâ aleyhisselâma gelince, doğru yoldan ayrılmışlardır.]
İncilde geçen (Baba) kelimelerini, yanlış anlayanlar olduğu gibi, (Oğul) kelimelerini de yanlış anlayanlar olmuştur. Nitekim Luka İncilinin 3. babının 23. ayeti ve devâminda, Îsâ aleyhisselâmın (haşa) nesebi, babaları zikir edilirken, Mesih Yusufun oğlu denir ve Yusufun babaları zikir edilir ve nihâyet Şit oğlu ve Şit Adem oğlu, Adem de Allah oğlu demektedir. Âdem aleyhisselâm, hakiki mânâ üzere Allahü teâlânın oğlu değildir. Luka, Âdem aleyhisselâm, anasız ve babasız yaratıldığı için, Onu Allahü teâlâya, Îsâ aleyhisselâm da, yalnız babasız tevellüd ettiği için, onu da, Yusuf-ü Neccara nisbet etmiştir. [Hristiyanlar, Îsâ aleyhisselâmı, Allah’ın ruhu ile nefh olunmuş [üfürülmüş] olarak doğduğu için, ilah, rab kabul ediyorlar. Böyle olduğu hâlde, Yusuf-ü Neccarı da kendisine baba olarak nisbet ediyorlar. Îsâ aleyhisselâm, sadece babasız doğdu. Halbuki Âdem aleyhisselâm hem annesiz, hem de babasız yaratıldı. Buna göre, hristiyanların Âdem aleyhisselâmı, Îsâ aleyhisselâmdan daha büyük bir ilah kabul etmeleri lazım gelir. Hristiyanlardan Âdem aleyhisselâma ilah diyen hiç çıkmamıştır.]
(Oğul) tabiri, (Kitâb-ı mukaddes)in Ahd-i atik kısmında da vardır. Mesela, sifr-i hurucün [çıkışın] dördüncü babının 22. ve23. ayetlerinde, (Rab şöyle diyor: İsrail [Yakup aleyhisselâm] benim ilk oğlumdur. Oğlumu bırak ki bana ibâdet etsin) demektedir.
Kitâb-ı Ermiyanın (Yeremya) 31. babının 9. âyetinde, (Ben İsrailin babasıyım ve Efrayim benim ilk oğlumdur) demektedir. [Eğer buralarda oğul kelimesi, ülûhiyeti icap ettirseydi, İsrail ve Efrayim, Îsâ aleyhisselâmdan çok önce ilah olurlardı. Ayrıca bunlar için, ilk evlat, (İbn-ül-ekber) tabiri kullanılmıştır ki sonra gelen evlatdan daha önce, ilahlık mertebesine yükselmeleri icap ederdi.]
Sifr-i Samuel-i Saninin [II. Samuelin) 7. babının 14. âyetinde, Davud aleyhisselâm için, (Ben ona baba olacağım ve o bana oğul olacaktır) demektedir.
Kitâb-ı İstisnanın [Tesniyenin] 14. babının ilk ayeti, (Siz Allah’ınız olan Rabbin oğullarısınız) ve 32. babın 19. ayeti, (Ve Rab gördü ve onlardan ikrah etti. Çünkü oğulları ile kızları onu öfkelendirdiler) ve Kitâb-ı Eş’iya’nın [İşaya’nın] 1. babının 2. ayeti, (Ey gökler, dinleyin ve ey yer, kulak verin! Çünkü Rab söyledi: Oğullar besledim ve büyüttüm ve bana âsî oldular) ve 30. babın ilk ayeti, (Âsî oğulların vay başına!) ve 64. babının 7. ayeti, (Ve şimdi ya Rab! Sen Babamızsın. Biz balçığız ve sen çömlekçimizsin ve hepimiz senin elinin işiyiz) ve Kitâb-ı Yuşaın (Hoşeanın) 2. babının 1. âyetinde, (Fakat İsrailoğullarının sayısı ölçülemeyen ve sayılamayan deniz kumu gibi olacak ve vaki olacak ki onlara: Siz benim kavmim değilsiniz denildiği yerde kendilerine, Hay [diri] olan Allah’ın oğullarısınız, denilecek) denilmektedir.
Buralarda [ve zikretmediğimiz başka yerlerde, İsrail oğullarının hepsine (Allah’ın oğulları) denilmiş ve başkaları için de bu tabir kullanılmıştır. Eğer (Allah’ın oğlu) tabiri ile hakikaten Allahü teâlânın oğlu mânâsı kasıt edilse, yani mecaz olmaz ise, İsrail oğulları] ve İsrail [Yakup], Efrayim, Süleyman ve diğer Beni İsrail Peygamberlerinin “aleyhimüsselâm” ve Âdem aleyhisselâmın, ilah olmaları lazım gelirdi. Fakat yahudiler, kendi lisanları ibraniceyi iyi bildiklerinden, bu Allah’ın oğlu, ilk oğlu, oğulları, kızları gibi tabirlerin mecaz olduğunu gâyet iyi anladılar ve [bu Peygamberlere ilahlık isnadında bulunmak gibi] bir hataya düşmediler. Fakat havarilerden sonra, İnciller ve Îsâ aleyhisselâmın vaazları, nasihatları, sayfa sayfa, şunun bunun elinde kalıp, başka lisanlara tercüme edildi. Tercüme edenler ise, câhil ve İbrani lisanının inceliklerinden ve üslubundan habersiz olduklarından, metinde her ne gördülerse, anlamadan tercüme ettiler. Sonradan bu tercümeleri görenler, tercümelerdeki lafzları hakiki mânâlarından başka bir manaya kullanmaya cesaret edemediler. İşte, boş iddialar, yanlış ve batıl görüşler, akıl ve hakikatten tamamen uzak, garib îtikatlar, hep buradan ortaya çıkmıştır.
Îsâ aleyhisselâmdan 100 sene kadar sonra, her memlekette değişik bir îtikat, değişik bir fırka ve her fırkanın elinde değişik bir İncil ortaya çıktı. Bu fırkalardan müteassıb kimseler, kendi fırkalarının revaç bulup yayılması ve diğer fırkaların batıllığını ispat için, el yazısı ile olan nüshalardan İncil yazarlarken, kendi maksatlarına uygun bazı kelimeleri sokuşturdular. İncil nüshaları, öyle bir hâle geldi ve hristiyanlar arasında o kadar ihtilaflar ortaya çıktı ki sadece İznikte toplanan ruhban meclisinde, birbirine uymayan 50 aded, hristiyanların okudukları İncilin iptal edilmesine karar verildi. Bundan anlaşılıyor ki mevcûd olan 4 İncilin hiçbirisi, istidlal, yani delil getirilmek için senet olamaz. Fakat, hristiyanların inancı, bu 4 İncil üzerine kurulmuş olduğundan, onları ikna etmek için, biz de bunlardan delil getiririz.
Hristiyanların teslisi ispat için, Kitâb-ı mukaddesin Ahd-i atik denilen, Tevrat kısmında gösterebilecekleri hiçbir delilleri yoktur [ki kendisi ile görüştüğümüz papazlar da, bunu kabul etmekte ve böyle olduğunu söylemektedirler]. En kuvvetli delilleri, İncillerin en şüpheli ve en karışığı olan, Yuhanna İncili ile diğer İncillerin teferruatındaki birkaç mübhem sözden ibarettir. Mesela:
Yuhanna İncilinin 8. babının 23. ayetindeki Îsâ aleyhisselâmın, (Siz bu dünyadansınız. Ben bu dünyadan değilim) demesinden, ülûhiyet mânâsı çıkarmaktadırlar. Ülûhiyeti, Îsâ aleyhisselâma yakıştırabilmek için de, gökten indi ve tecessüm etti, yani cisim peyda etti, şeklinde izah etmektedirler. Halbuki bu ayetin mânâsı, (Siz dünya ilişkileri, münasebetleri ile mukayyedsiniz, ben değilim) demektir. Bu sözden ilahlık mânâsı çıkarılamaz. Ayrıca, İncillerde, bu ayeti nakz eden, âyetler vardır.
Yuhanna İncilinin 15. babının 19. âyetinde, (Sizler bu dünyadan değilsiniz. Ancak ben sizi dünyadan seçtim), 17. babının 16. ve 18. ayetlerinde, (Ben dünyadan olmadığım gibi, onlar da dünyadan değildirler. Sen beni dünyaya gönderdiğin gibi, ben de onları dünyaya gönderdim) denilmiştir ki hristiyanların Îsâ aleyhisselâmın ilah olduğunu ispat için delil getirdikleri Yuhannanın 8. babındaki (Ben bu dünyadan değilim) sözünün aksidir.
Bu ayetlerde, Îsâ aleyhisselâm, kendisi ile talebelerini eşit tutmuştur. (Siz bu dünyadansınız) tabiri de, dünyayı isteyerek, ona meyl etmek mânâsındadır. Böyle ıstilah ve tabirler her lisanda kullanılır. Hatta lisanımız olan türkçede de oğlum, baba, arslanım gibi mecazi manaya kullanılan tabir ve kelimeler vardır. Arapçada (İbn-ül-vakit), (Ebül-vakit), (ebna-i zaman) ve (ebna-i sebil) tabirleri mevcuttur. Bunların mânâları, vaktin oğlu, vaktin babası, zamanın oğulları, yolun oğulları demektir. [Vaktin ve yolun oğlu olamaz. Bunlar hep mecazdır.]
Hristiyanların, teslisi ispat için bildirdikleri delillerden biri de, Yuhanna İncilinin 10. babının 30. ayetidir. Bu ayette, Îsâ aleyhisselâmın, (Ben ve Baba biriz) dediği bildirilmektedir. Bu ibareden de, ülûhiyet ve ayniyet mânâsı çıkarılamaz. Zira, Îsâ aleyhisselâmın bu sözü söylediğini farz etsek, söylediği zaman nefs sâhibi bir insan olduğundan, Allah ile birleşmesi mümtenidir, mümkün değildir. [Yuhannanın bu ayetini, Îsâ aleyhisselâmın ülûhiyetini ispat için delil olarak getiren hristiyanlar, bu ayetin devâmını da okumalıdırlar. 30 ve devâmındaki âyetler, (Ben ve Baba biriz. Yahudiler onu taşlamak için yine yerden taş kaldırdılar. Îsâ onlara cevap verdi: Size Babadan bir çok iyi işler gösterdim. Bu işlerden hangisi için beni taşlıyorsunuz? Yahudiler ona cevap verip: Seni iyi işten dolayı değil, fakat küfürden dolayı ve sen insan iken, kendini Allah ettiğinden dolayı taşlıyoruz dediler. Îsâ onlara, “ben dedim, siz ilahlarsınız” diye şeriatınızda yazılı değil mi? Kendilerine Allah sözü gelenlere ilahlar dendiği hâlde, Allah’ın oğluyum dediğim için, siz Babanın takdis edip, dünyaya gönderdiği zata mı küfür ediyorsun diyorsunuz? Eğer Babâmin işlerini yapmıyorsam, bana îman etmeyiniz. Fakat yaptığım hâlde, siz bana îman etmezseniz bile işlere îman ediniz ki Babanın bende ve benim Babada olduğumu bilip anlayasınız diye cevap verdi. Yine onu tutmaya çalıştılar. Îsâ da onların elinden çıktı, kurtuldu) şeklindedir. Îsâ aleyhisselâmın bizatihi kendisini ve mucizelerini görenler, ilah olduğunu söylemediler. Hatta, bu mecaz sözünden dolayı, onu öldürmeye kalktılar. Hristiyanların, ezeli ve ebedî bir yaratıcı ilah olarak kabul ettikleri Îsâ aleyhisselâm, yahudilerden kaçmaktadır. Nasıl halıktır ki yarattığı mahluklarından kaçmaktadır.
Burada diğer bir husus da, Îsâ aleyhisselâmın, (Ben ve Baba biriz) sözünü ispat hususunda zikir ettiği, (Ben dedim: (Siz ilahlarsınız) diye şeriatınızda yazılı değil mi?) şeklindeki 34. ayetidir. Elimizde mevcûd İncilin dip notunda bu ayetin Ahd-i atikteki Zeburun (Mezmurların) 82. babının 6. ayeti olduğu bildirilmektedir. Mezmurlardaki bu ayetin devamı ise, (Ve hepiniz Yüce Olanın oğullarısınız) şeklindedir. Bu ayetin zâhiri mânâsına ve Îsâ aleyhisselâmın da bildirdiğine göre, Îsâ aleyhisselâmdan başka (Sizler ilahlarsınız) diye bildirilen kimseler de ilah olmaktadırlar. Acaba hristiyanlardan hiçbir kimse onları, (ilah) kabul etmişler midir? (Ben ve Baba biriz) sözünü Îsâ aleyhisselâmın ülûhiyetine delil getiren hristiyanlar, bunun devamında bildirilen ilahları kabul etmemekle, günahkar ve âsî olmuş, ilah olarak tanıdıkları Îsâ aleyhisselâmın sözünü kabul etmemişlerdir. İlah hiç yalan söyler mi? Hristiyanlara, bunu niçin kabul etmediklerini sorarsanız, (Efendim bu söz mecazdır. Allah birdir. “Sizler ilahlarsınız” sözü hakiki manaya alınamaz) derler. Îsâ aleyhisselâmın, (Ben ve Baba biriz) sözü de mecaz değil midir? deseniz, (Efendi İsanın ülûhiyeti vardır. Bu hristiyanlığın esas doktrinidir) cevabını verirler.] Hristiyanlar, Yuhanna İncilindeki bu sözleri, Mesih Îsâ, insan-ı kâmil olduğu gibi, aynı şekilde kâmil bir ilahtır şeklinde de, te’vil ederler. Halbuki insanlık sıfatlarının kendisinden ayrılmaması sebebi ile insan ile ilah arasında hakiki bir birleşme düşünülemez. Bir diğer husus da, Îsâ aleyhisselâm bu tabiri sadece kendisi için kullanmayıp, havariler için de kullanmıştır.
Yuhanna İncilinin 17. babının 21. âyetinde, (Ey Baba, sen bendesin ve ben de sendeyim. Onlar da bizde olsunlar), 22. âyetinde, (Bana verdiğin izzeti, şerefi onlara dahi verdim ki biz bir olduğumuz gibi, onlar da bir olsunlar), 23. âyetinde ise, (Ben onlardayım. Sen de bendesin. Böylece bir olmakla tamamlanmış olsunlar ve beni senin gönderdiğini ve beni sevdiğin gibi, onları dahi sevdiğini dünya anlasın) denilmektedir. İşte bu ayetlerde bildirilen (Birleşmek) kelimesi, dinin emirlerine sıkı bir şekilde itaat ve amâl-i sâliha ile amel etmek olduğundan, bundan ülûhiyete ait bir şey hatıra getirilemez.
Hristiyanların, teslis için getirdikleri delillerden biri de, Yuhanna İncilinin 14. babının 8. ayeti ve devâmında anlatılan şu fıkradır: (Filipus ona: Ya Rab, Babayı bize göster, bize bu kifâyet eder dedi. Îsâ ona dedi: Bu kadar zaman sizinle beraberim de, sen beni bilmedin mi ey Filipus? Beni görmüş olan Babayı görmüş olur iken, sen nasıl onu göster diyebiliyorsun.)
Bu delilleri de 2 şekilde yanlıştır, batıldır.
Birincisi: Dünyada, ilahı görmenin mümkün olmadığı, hristiyanlar tarafından da, kabul edilmektedir. Hatta, (İzhar-ül-hak) kitabının mukaddemesinde, bu mârifet, bilmek olarak te’vil edilir. Mesihi bilmek, cismiyetini bilmek değildir. Buna göre, hristiyanlar, (Mesihi ülûhiyet ve hulul itibarı ile bilmek) mânâsındadır dediler. Bu te’vil, teslise inanan hristiyanlara göre, vâcibdir. Halbuki böyle te’vil de yanlıştır, batıldır. Çünkü, te’vîlin, akli delillere ve katî nasslara muhalif olmaması lâzımdır. Bu te’vil ise, akli delillere muhaliftir. Çünkü, daha önce zikrettiğimiz gibi, Îsâ aleyhisselâm, havarileri kendisine eşit tutmaktadır.
Tavsiye Yazı: Teslis İnancının tarihi serüveni nasıldır?
Tavsiye Yazı: Teslis İnancı Nasıl Yayıldı?
Tavsiye Yazı: Pavlus İseviliği Nasıl Tahrif Etti?