Sual: Müctehid kime denir? Müctehid olmak için aranan şartlar nelerdir? Cevap: Kur’ân-ı kerîmin ve hadîs-i şerîflerin yüksek mânâsını anlayan ve anlamak için bütün gücüyle çalışan büyük İslâm âlimine denir. Müctehid, ictihad eden kimse demektir. İctihad, sözlükte gücü, kuvveti yettiği kadar zahmet çekerek, uğraşarak çalışmak demektir. Dinde ictihaddan maksat, âyet-i kerîmelerden ve hadîs-i şerîflerden, mânâları açıkça…
Sual: Hile-i şer’iyye nedir? Nasıl tatbik edilir? Cevap: Ortaya çıkan çeşitli şartları dînimize uydurmak için alınan tedbirlere hile-i şeriyye denir. Müslümanların, İslâmiyete uymaları ve haram işlememeleri için ihtiyatlı yol aramalarına da hîle-i şeriyye denir. İslâm hukûkunda, haramdan kurtulmak, helâle kavuşmak için hîle-i şeriyye yapmaya izin verilmiştir. Böyle hîlenin câiz olmasına delil ve sened Kur’ân-ı kerimdeki…
Sual: İslam hukukunda örf adetin yeri nedir? Cevap: Örf ve âdet, İslâm hukûkunun kaynaklarındandır. İslâm hukûkunun kaynakları 2 kısımda mütâlaa edilir. Kitap (Kur’ân-ı kerîm), sünnet (hadîs-i şerîfler), icmâ (bir asırda bulunan müctehidlerin bir meselenin hükmü hakkında söz birliği etmeleri) ve kıyâs (müctehid denilen bir âlimin ictihâdı) birinci derecede, aslî kaynakları teşkil eder. Bu 4 ana kaynaktan…
Sual: Mezhep ne demektir? Mezhepler nasıl ortaya çıkmıştır? Günümüzde niçin 4 tane hak mezhep vardır? Cevap: Mezhep, bir müctehidin dînî kaynaklardan çıkardığı hükümlerin hepsidir. Müctehid âlim tarafından, îmânda ve amelde (ibâdetlerde ve işlerde) Allahü teâlânın rızâsına kavuşmaları için Müslümanlara gösterilen yoldur. Bir müctehidin, İslâmiyeti kaynaklardan anlamak ve anlatmak husûsunda tâkib ettiği usûller ve bu usûllere…
Sual: İslam hukukunun delillerinden birisi olan “icma” nedir? İcmanın delili nedir? Hangi meselelerde icmaya başvurulmuştur? Cevap: İcma, bir asırdaki müctehid âlimlerin söz birliğine denir. İslâm dînindeki fıkıh bilgilerinin 4 kaynağından biridir. Din bilgilerinde senet, kaynak dörttür. Bunlar; Kur’ân-ı kerîm, hadîs-i şerîfler, icmâ ve kıyâs (ictihâd)tır. Din bilgilerini açıklayan İslâm âlimleri, bir işin nasıl yapılacağını Kur’ân-ı kerîm’de açık…
Sual: Hanefi Mezhebinin bilgileri sonraki alimlere hangi yollarla gelmiştir? Cevap: İbni Âbidîn “rahmetullahi teâlâ aleyh”, 1. cildin 47. sahîfesinde buyuruyor ki; (Hanefî mezhebinin bilgileri, sonraki âlimlere üç yoldan gelmiştir: 1 — (Üsûl) haberleri olup, bunlara zâhir haberler de denir. Bunlar, Hanefî mezhebinin sâhibi olan imâm-ı a’zam Ebû Hanîfe’den ve talebesinden “rahmetullahi teâlâ aleyhim ecma’în” gelen haberlerdir. Bu…
Sual: Nesh nedir? Dini hükümler nesh edilebilir mi? Cevap: Türpüşti Risalesinde bu mevzuda deniyor ki; Nesh, bir hükmün [emir veyâ yasağın] bir başka hükümle kaldırılmasıdır. Bu Kitâbla olduğu gibi, Sünnetle de olabilir ve bu ancak peygamberler vâsıtasıyla olur. Âdem aleyhisselâmın zamânından, Peygamber efendimizin zamânına gelinceye kadar gelmiş olan şerîatlerde neshler bulunmaktadır. Bizim Peygamberimizin şerîatinde de,…
Sual: Kendilerine itaat etmemiz emrolunan Ülül-emir, müctehid olan imamlar olduğuna inandım. (Ehl-i zikir) denilen âlimler de bunlardır. Bunları taklit etmemiz de vâcibdir. Bunların belli birini mi, yoksa hepsini mi taklit etmek lazım olduğu nerden anlaşılmaktadır? Bir işin 4 imamdan “rahime-hümullahü teâlâ” herhangi birine uygun olması kâfi olur mu? Cevap: 2 veya 3 yahut 4 imamı…
Sual: Ülül Emr’e itaat etmek lazımdır deniliyor. Bu söz doğru mudur? Ülül emr kimdir? Cevap: Nisa sûresinin 58. âyetinde emrediliyor. Bu âyet-i kerimede meâlen, “Ey îman edenler! Allaha itaat ediniz ve Resûle itaat ediniz ve Ülül-emrinize itaat ediniz!” buyurdu. Burada Ülül-emir, ictihad derecesine yükselmiş olan âlimler demektir. Böyle âlimler de, herkesin bildiği dört büyük imamdır.…
Otuzikinci Bölüm İLM-İ USÛL-İ FIKH (Usûl), asl kelimesinin çoğuludur. (Asl), bir şeyin dibi, kökü manâsınadır. Kendisine tercîh edilene nisbetle tercîh edilen şeye de asl denir. Cüz’iyyâtına şâmil ve muvâfık olan kanûn ve kâideye asl denir. Medlûle nisbetle delîle asl denir. (Asl), başka bir şeyin kendisi üzerine binâ edildiği şey diye de ta’rîf edilmiştir. (Asl), kendisine…