Müctehid Edille-i Şeriyyeden Nasıl Hüküm Çıkarır?

Fıkıh Usûlü

Sual: İslâm hukukunda hukuksal norm sıralaması, öncelik sıralaması ne şekilde yapılabilir? Nasıl ki anayasa, kanunlar, yönetmelikler, mahkeme ictihatları arasında belirli bir sıralama, öncelik veya üstünlük sözkonusu ise, bunu İslâm hukukunda nasıl gerçekleştiriyoruz? Tabiî ki âyetler ile hadîsler arasında bir sıralamadan bahsedilebilir. Lakin sözgelimi âyetler arasında belirli bir öncelik-tekaddum etme hâdisesi sözkonusu mudur? Hani anayasanın değiştirilemez hükümleri…

İctihad Ne Demektir? Müctehid Kime Denir?

Fıkıh Usûlü

Sual: İctihad ne demektir? Müctehid kime denir? Her Müslüman ictihad edebilir mi? Cevap: Seyyid Abdülhakîm Arvâsî hazretleri “Ashâb-ı Kirâm” risâlesinde ictihad ve müctehidler hakkında buyuruyor ki: “İctihad, kudret ve kuvvet nisbetinde yani çok zahmetler çekerek çalışmak demektir. Asl ictihaddan maksad “Yüce ibarelerinde sarahat, açıklık bulunmayan âyet-i kerimeleri ve hadîs-i şerîfleri, gayet açık ve tafsilatlı bildirilen…

İslam Hukukunda Norm Sıralaması Var Mıdır?

Fıkıh Usûlü

Sual: İslâm hukukunda hukuksal norm sıralaması, öncelik sıralaması ne şekilde yapılabilir? Nasıl ki anayasa, kanunlar, yönetmelikler, mahkeme ictihatları arasında belirli bir sıralama, öncelik veya üstünlük sözkonusu ise, bunu İslâm hukukunda nasıl gerçekleştiriyoruz? Tabiî ki âyetler ile hadîsler arasında bir sıralamadan bahsedilebilir. Lakin sözgelimi âyetler arasında belirli bir öncelik-tekaddum etme hâdisesi sözkonusu mudur? Hani anayasanın değiştirilemez…

Mezheplerin Kavillerinde Tercihte Bulunulabilir Mi?

Fıkıh Usûlü

Sual: S. Kutub, Fi-zılal-il Kuran adındaki kitabında, Mâide sûresinin 33. ayetini tefsire kalkışırken, 4 mezhebin ictihadlarını bildirip, “Biz bu hususta, imam-ı Malik’in fikrini tercihe şayan görüyoruz. Onun fikrine taraftarız” demektedir. Buna ne demek lazım? Cevap: Bu yazısı da, onun mezhepsiz olduğunu, kendisini mezhep imamlarının üstünde gördüğünü ve Usul-i fıkıh ilminden haberi olmadığını göstermektedir. Birkaç sayfa sonra,…

Taklid ve Telfiğe Dair

Fıkıh Usûlü

Hadikatü’n-nediyye’nin 1. babının 3. faslında, Abdülgani Nablüsi buyuruyor ki âyet-i kerimede meâlen, “Allahü teâlâ kullarına kolaylık gösterilmesini istiyor. Güçlük çekmelerini istemiyor” buyuruldu. Hadis-i şerifte, “Allahü teâlâ azimetlerin yapılmasını sevdiği gibi, ruhsatların yapılmasını da sever” buyuruldu. Yani, izin verdiği kolaylıkları yapmayı da sever. Bunu yanlış anlamamalıdır. İmam-ı Münavi, el-Camius sagir şerhinde “Mezheplerin kolaylıklarını toplayıp, bir kolaylıklar mezhebi…

Avam Hadis İle Amel Edebilir Mi?

Fıkıh Usûlü

Sual: Reşid Rıza’nın, Muhaverat kitabında dinde reformcu diyor ki (İnsanlar âlim ve avam olmak üzere 2 sınıftır. Birinciler, delili bulur, ona tabi olur. İkinciler ise, muayen birini taklit etmemek üzere müctehid ve fakihlere tabi olur. Avamın muayyen mezhebi yoktur. Onların mezhebi, müftünin mezhebidir sözünün mânâsı da budur. Önceki âlimler yine diyor ki muayyen bir müftüye…

Sahih Hadis Varken Mezhebe Uyulur Mu?

Fıkıh Usûlü

Sual: Reşid Rıza, Muhaverat kitabının 13. konuşmasında, (İmam-ı Ahmed, Ebû Davud’a, dinde kimseyi taklit etme! Ashâbdan nakledilenleri al! Ashâbdan sonra gelenlere tabi olup olmamakta serbestsin, dedi. Tabi olmak, taklit etmek değildir. Taklit nereden aldığını bilmeden, deliline bakmadan, sözüne, reyine uymaktır. Hanbeli mezhebi, hadis mezhebidir. Bu mezhebe tabi alimlerden hiçbiri, imamlarının reylerine karşılık hadisi terketmemiştir. Taklitçilik,…

Taklid İctihadın Neticesi Midir?

Fıkıh Usûlü

Sual: Reşid Rıza’nın Muhaverat kitabında, dinde reformcu diyor ki (Taklit ictihadın neticesidir. Bunun olmadığı yerde, o da olmaz. Bütün ittifaklı meseleleri bitirenlerin, ihtilaflı ibadetleri yapması lazım değildir. Hepsini terketmeleri caizdir. Bilmediği bir kimseyi taklit etmek, şuurlu ve basiretli olur mu? Fetva almak, taklit olmayıp, nakil ve rivayet kabilindendir. Reyini almak ve ictihadını benimsemek için, müctehidler…

Mezheb İçi Telfik Olur Mu?

Fıkıh Usûlü

Sual: Reşid Rıza’nın Muhaverat kitabında dinde reformcu, mezhep imamlarının söz birliğine karşı geliyor ve (Telfikin batıl olduğu hükmünde icma bulunduğu iddiasını kabul etmek mümkün değildir. Bu konuda farklı görüşler vardır. Kendi mezhebinin imamlarından hiçbirinin söylemediği bu sözü Dürrü’l-muhtar sahibi nasıl söyleyebilir ki kendi mezhebi, 3 imamın ictihadlarından telfik edilmiştir. Hanefilerin telfiki kabul etmediklerinin doğru olmadığını…

Müctehidleri Taklid Etmeye Gerek Var Mıdır?

Fıkıh Usûlü

Sual: Reşid Rıza’nın Muhaverat kitabında dinde reformcu, binlerce İslam alimini küçümseyerek, (Usûl âlimlerinin, taklitin lazım olduğunu, “Bilmiyorsanız, bilenlerden sorunuz!” ayetinden çıkarmaları neticesiz ve sakat bir muhakeme ve istidlaldir. Çünkü, ayetin inmesine sebep olan hadise ve muhatablar için taklit caiz olmuyor ki âyet herkese taklit emretsin. Bu âyet ile Allahü teâlâ, Arap müşriklerine, Peygamberler melek mi idi,…