Bazı Kavramlar: Kaplam, kaplayan ve kuşatan demektir. İçlem ise bir kavramın kendine has özellikleriyle tanımlanmasıdır. İçlem ile kaplam arasında ters orantı vardır. Birisi arttıkça diğeri azalır ya da birisi azaldıkça diğeri artar. Bir örnekten yola çıkalım: Varlık > Canlı > Bitki > Çiçek > Gül “Varlık” daha geneldir ve kaplamı çok, içlemi azdır. “Gül” az geneldir kaplamı daha az, içlemi daha…
Kavramlarda İçlem ve Kaplam Her kavram, hem içine aldığı nesneleri kapsar, hem de onların ortak özelliklerini (niteliklerini) işaret eder. Buradan hareket edilerek, bir kavramın içine aldığı birey sayısına kaplam adı verilir. Örneğin; “ağaç” kavramının içine aldığı bireyler “meşe”, “çam”, “köknar” vb. oluşturur. O halde, bunların hepsi ağaç kavramının kaplamı içerisinde yer alır. Her hangi bir kavramın içine aldığı konu ve…
Klasik Mantık (Aristotales Mantığı) KAVRAM Varlıkların zihindeki tasarımı kavram olarak ifade edilir. “Ağaç”, “kuş”, “çiçek”, “insan” tek tek varlıkların tasarımıyla ortaya çıkmış kavramlardır. Kavramlar genel olduklarından tek bir varlığın zihindeki tasarımı olan hayâlden farklıdır. (Kavram genel, hayal ise özeldir.) Örneğin ev hayali, bir tek evin hayalidir; oysa “ev” kavramının içine bütün evler girer. Kavramlar dil ile…
Klasik Mantık Mantığın Konusu : Mantık, doğru düşünmenin kurallarını koyan disiplindir. Doğru düşünme, kendini akıl yürütmede, verilen yargılardan sonuç çıkartmada gösterir. Yargı (önerme) ve akıl yürütme (çıkarım) mantığın temel kavramlarıdır. Yargının dayandığı doğru, bilgi doğrusudur. “Şu kalem siyahtır.” yargısında, kalemle onun siyah olup olmadığının uygunluğu bilgi doğrusu ile saptanır. Yargılara dayanarak sonuç çıkartmak ise mantık (akıl) doğrusudur. Akıl…
Kıyas Mantıkta kıyas nedir? Kıyas kuralları nelerdir? Kıyas çeşitleri, örnekler ve açıklamalar, kıyas hakkında bilgi. Kıyas Zihnin, verilmiş önermelere dayanarak zorunlu olarak bir sonuç çıkarması işlemine kıyas denir. Önceden verilen önermelerin her birine öncül, onlardan zorunlu olarak çıkan önermeye de vargı (sonuç önermesi) denir. Kıyasta üç terim ve üç önerme bulunur. öncül:Bütün insanlar ölümlüdür. (Büyük…
73 – KUR’ÂN’DA FÂDlL VE EFDÂL ÂYETLER 5960 Ulema; Kur’ân’da bir âyet veya sûrenin, diğerinden daha faziletli olup olmadığı konusunda ihtilâf etmiştir. Ebû Hasan el-Eş’arî, Kâdî Ebû Bekir el-Bakıl-lânî ve İbn-i Hibbân, böyle bir fazilet farkının olmadığı görüşündedirler. Çünkü Kur’ân’ın tamamı, Allah kelâmıdır. Bir sûrenin veya âyetin efdal olması, diğerlerinin efdaliyette olduğu vehmini uyandırır. Bu söz, İmâm Mâlik’in…
74 – KUR’ÂN’DA MÜFRED MÂNÂDA OLAN ÂYETLER 5996 es-Silefî «el-Muhtar Mine’t-Tuyuriyyât» adlı eserinde, Şa’bi’nin şöyle dediğini nakleder: Ömer b. Hattab, aralarında İbn-i Mesûd’un da bulunduğu, develerin üzerinde yolculuk eden bir kafileye rastladı. Adamlarından birine: Bu kafilenin nereden geldiğini sormasını emretti. Onlar da mutlaka bir âlim olmalı diyerek, adamına şunu sormasını istedi: Kur’ân’ın en değerli â-yeti…
75 – HAVÂSSU’L-KUR’ÂN 6048 Bu sahada, mütekaddimîn’den Temîmî ve Huccetu’l-İslâm Gazzâlî ile, müteahhirîn’den Yâfi’î müstakil eser telif etmişlerdir. Havass hakkında söylenenlerin çoğu, salih kimselerin tecrübelerine dayanır. Önce, bu hususta varid olan hadisleri zikredecek, sonra da selef-i salihinin sözlerini nakledeceğiz. İbn-i Mâce ve diğer muhaddisler, İbn-i Mesûd’un şu sözünü naklederler: Size, bal ve Kur’ân gibi iki şifa…
76 – KUR’ÂN’lN YAZl ŞEKLİ VE YAZMA ÂDABl Bu sahada mütekaddimin ve müteahhirin ulemasından Bazıları, münferid eser telif etmişlerdir. Ebû Amri’d-Dâni bunlardan biridir. Ebû’l-Abbâs Merakeşi, Kur’ân’da yazı kaidesine muhalif olan yönlere dair «Unvanu’d-Delil fî mersûmi Hatti’t-Tenzil» adlı bir kitap telif etmiştir. Müellif bu eserinde, bazı harflerin kelimedeki mânasına bağlı olarak, yazı şeklinin değiştiğini açıklamıştır. Ben burada, bu değişikliği…
77 – TEVİL VE TEFSİRİN MÂNASl, TEFSİRİN ŞEREFİ VE ONA DUYULAN İHTİYAÇ Tefsir kelimesi, beyan ve keşf mânasına gelen ***** masdarından tef’il babında bir kelimedir. Gün aydınlandığında ***** denildiği gibi, aydınlanma mânasına gelen ***** kelimesinden kalbedilmiştir. ***** kelimesinden olduğu da söylenir. Bu kelime, doktorun idrar tahlilinde, hastalığı keşfetmede kullandığı cam tüp mânasındadır. Tevil, rucu mânasında, ***** masdarından alınan bir kelimedir. Tevil; âyeti muhtemel mânalarından birine tevcih…