Nuzhetu’n-Nazar fî Şerhi Nuhbetu’l-Fiker İbn Hacer el- Askalânî Şâfiî (ö. 852/1449) Rahman ve Rahim olan Allah’ın ismiyle… 1 Mukaddime Hamd, Alîm, Kadîr, Hayy, Kayyûm, Basîr olan Allah’adır. Tek bir Allah’tan başka ilâh olmadığına, şeriki bulunmadığına şehadet ederim ve onu tekbir ederim. Cennet nimetleriyle müjdeleyici ve Cehennem azabıyla uyarıcı olarak tüm insanlığa gönderdiği Efendimiz Muhammed (sallallahü aleyhi ve sellem)’e…
2-1 Haber ve Hadis Bu ilimle meşgul olan ulema indinde, haber hadisle muradif yani eş anlamlıdır. Bazıları da, Peygamberden gelen şeylere hadis, başkalarından gelen şeylere ise haber demişlerdir. Bu sebepten tarih ve benzeri ilmlerle meşgul olanlara ahbari, Sunnet-i Nebeviye ile meşgul olanlara da muhaddis denilmiştir. Bazıları ise haberle hadis arasında umum husus ilişkisi bulunduğunu söylemişlerdir. Buna göre, her hadis bir haberdir ama her haber…
3-1 Sahih Haberler Haberi ahad, şaz ve illetten salim ve senedi muttasıl olduğu halde zabtı tam, adil kimselerin nakli ile Sahih li-zatihi olur. Bu, makbul haberlerin dört çeşit olarak ilk taksimidir. Çünkü, makbul haberler, ya makbul sıfatının en üst derecesini şamil olurlar ve bunlara sahih li-zatihi denir. Yahut bazı kusur sebebiyle kabul sıfatının en üst derecesini şamil…
4-1 Mu’allak Bir haber ya isnadından ravi düşmesiyle, yahutta bu isnaddaki ravilerden birinin ta’n edilmesiyle merdud olur; ve bu ta’n, ravinin diyanet ve zabtına taalluk eden herhangi bir hal dolayısıyle olmaktan daha umumi bir manaya sahiptir. İsnaddan ravi düşmesi, ya musannıfın tasarrufundan olarak, senedin baş tarafından olur; yahutta isnadın sonunda tabi’iden sonra veya başka yerlerinde olur. Birincisine, yani isnadın…
5-1 Merfu: İsnad metne götüren yoldur; metin ise isnadın nihayet bulduğu sözdür. Buna göre bir isnad ya Rasululah’ta nihayet bulur ve onun sözlerinin ya sarihan yahutta hükmen olmasını iktiza eder. Aynı zamanda bu isnadla nakledilen hadis, ya Rasulullah’ın sözüdür; ya fiilidir; yahutta takriridir. İşte bu şekilde, isnadı Rasulullah’da nihayet bulan hadise merfu denilmiştir. Rasulullah’ın sözlerinden sarihan olan…
6-1 Rivayetu’l-akran, Mudebbec Ravi ile kendisinden hadis rivayet ettiği kimse, yaş ve mülakat gibi rivayete müteallık meselelerde birleşirlerse, bu kısma rivayetu’l-akran (aynı yaşta olan kimselerin rivayeti) denir. Akran olan ravi ile şeyhi birbirinden rivayet ederlerse, bu da mudebbec ismini alır. Mudebbec akrana nisbetle daha has bir manaya sahiptir. Bu bakımdan her mudebbec akran olduğu halde, her akran mudebbec değildir. Ed-Darekutni mudebbecle, Ebu’ş-Şeyh el-lsbahani de akranla ilgili birer…
Muhaddisler arasında ravi tabakalarının bilinmesi mühim meselelerden birini teşkil eder. Çünkü müteşabih isimlerin birbirine karışmasından emin, hadisin rivayetinde tedlis bulunup bulunmadığna muttali ve an’ane ile rivayetten kasdedilen manaya vakıf olmak, ancak bu tabakaların bilinmesiyle mümkündür. Hadisçilerin ıstılahında tabaka kelimesi, aynı yaşlarda olan ve aynı şeyhlere kavuşan kimseleri şamildir. Bir şahıs, bazan iki sebep itibariyle iki tabakadan sayılır: Mesela…
Sual: Ashab-ı kiram insan değil midir? Şu halde yaptıkları hataları te’vil etmeye gerek var mıdır? Cevap: Ashab-ı kiramın hata olarak vasıflandırılan işleri, şer’î hukukun vaz edilmesi safahatında mühim bir rol oynamıştır. Bu işler olmuştur ki, din ve hukuk bunlara hüküm getirmiştir. Kur’an-ı kerim, Allah’ın sahabenin hepsinden razı olduğunu bildiriyor. Bu, günahları varsa da, affedileceğini göstermektedir.…
Sual: “Muaviye’yi sevmiyorum” diyenin hükmü nedir? Cevap: İslâmiyet, ashab-ı kiramın hepsini, ayırmaksızın sevmeyi emretmektedir. Kur’an-ı kerimde ashab-ı kiram için meâlen, “Allah onlardan râzıdır; onlar da Allah’tan râzıdır” buyurularak buna işaret edilmektedir. Muaviye bin Ebi Süfyan, ashab-ı kiramın önde gelenlerindendir. Vahiy kâtibidir ve Resulullah’ın kayınbiraderidir. İslâmiyete çok hizmeti olmuş büyük bir sahabidir. Zamanı, İslâm tarihinin altın çağlarındandır.…
Sual: Dinimizde “Kâfiri tekfir etmeyen kâfir olur” kaidesi gereğince, mesela Kur’an-ı kerime mahlûk diyen Me’mun Halife gibi tarihî bazı şahsiyetleri tekfir etmemiz icab eder mi? Cevap: Bütün âlimlerin ittifakla küfre sebep olur dediği işi veya sözü, bilerek ve isteyerek söylemek küfre düşürür ise de, tevbe bunu ortadan kaldırır. Bu sebeple kimseyi tekfir etmemelidir. Belki bilmeyerek veya istemeyerek…